Vatican đấu tranh chống lại sự lan truyền hình ảnh ‘deepfake’ của Giáo hoàng Leo XIV

CGvST | 26/09/2025

---

Từ nhiều thế kỷ qua, Giáo hội Công giáo luôn phải đối mặt với những thách đố đến từ thế giới bên ngoài – từ các hệ tư tưởng sai lạc, những cuộc bách hại đẫm máu, cho đến những cuộc khủng hoảng nội bộ. Nhưng chưa bao giờ sự thật lại bị đe dọa một cách tinh vi và nguy hiểm như trong thời đại kỹ thuật số hôm nay, khi trí tuệ nhân tạo (AI) có thể tạo ra những hình ảnh và âm thanh giả đến mức đánh lừa cả những người cẩn trọng nhất.

Hiện tượng đó – gọi là deepfake – đang trở thành một cơn sóng ngầm nguy hiểm đối với Giáo hội, đặc biệt kể từ khi Đức Giáo hoàng Leo XIV bắt đầu triều đại của ngài. Tòa Thánh đang phải căng mình đối phó với làn sóng hình ảnh, video và lời nói giả mạo về vị kế vị thánh Phêrô, lan truyền với tốc độ chóng mặt trên mạng xã hội và các nền tảng video.

Những hình ảnh và video giả mạo: Khi Đức Giáo hoàng “phát biểu” điều chưa từng nói

Chỉ cần gõ cụm từ “Pope Leo” trên YouTube hay các nền tảng tương tự, người ta có thể bắt gặp hàng chục video với hình ảnh và giọng nói y như thật của Đức Giáo hoàng Leo XIV.

Trong đó, ngài “phát biểu” về các vấn đề chính trị như Donald Trump hay Charlie Kirk, “lên tiếng” ca ngợi một lãnh đạo châu Phi chống thực dân, thậm chí có video tuyên bố rằng Đức Thánh Cha sẽ từ nhiệm — dù thực tế, không có bất kỳ lời nào trong số đó từng được ngài thốt ra.

Một video dài 25 phút giả mạo cảnh Đức Giáo hoàng nói về vụ sát hại nhà bình luận chính trị Charlie Kirk đã thu hút hơn 445.000 lượt xem chỉ trong tuần đầu tiên.

Một video khác dài 36 phút được đăng ngay sau khi ngài được bầu lên, với nội dung “chống chủ nghĩa thực dân” và ca ngợi một nhà lãnh đạo châu Phi, đã thu về hơn một triệu lượt xem trước khi tài khoản đăng tải bị xóa.

Không dừng lại ở video, hình ảnh giả mạo cũng tràn ngập không gian mạng. Một trong số đó lan truyền mạnh mẽ là tấm ảnh Đức Giáo hoàng như đang ngã lăn cầu thang trước Vương cung Thánh đường Thánh Phêrô.

Trong một cuộc trò chuyện, Đức Thánh Cha kể rằng một người bạn thân đã gọi điện hỏi thăm sức khỏe vì tin rằng ngài thật sự bị ngã – đó là minh chứng rõ ràng cho sức mạnh lừa dối của công nghệ deepfake.

Thách thức mới đối với Giáo hội: Khi sự thật có nguy cơ bị bóp méo

Những hình ảnh và video giả mạo này không chỉ gây hiểu lầm nhất thời mà còn có thể làm tổn hại nghiêm trọng đến uy tín của Giáo hội.

Trong thời đại mà nhiều người chỉ đọc tiêu đề hoặc xem lướt qua video mà không kiểm chứng, một câu nói bị ngụy tạo hay một hình ảnh bị bóp méo có thể lan truyền chóng mặt, gieo rắc hoài nghi, chia rẽ và làm lung lay niềm tin nơi các tín hữu.

Deepfake còn nguy hiểm ở chỗ nó không phải là trò đùa đơn thuần. Khi công nghệ này được sử dụng có chủ đích, nó có thể trở thành công cụ cho các chiến dịch thao túng thông tin, bôi nhọ thanh danh Giáo hội, tạo ra những “sự thật giả” nhằm chống phá tôn giáo.

Trong trường hợp Đức Giáo hoàng Leo XIV, sự lan tràn của các sản phẩm deepfake có thể bị lợi dụng để làm suy yếu uy tín của vị lãnh đạo tinh thần của hơn một tỷ tín hữu Công giáo, tạo ra nghi ngờ về giáo huấn hoặc định hướng mục vụ của ngài.

Vatican phản ứng: Từ cảnh báo, báo cáo đến giáo dục truyền thông

Trước thực tế đáng lo ngại đó, Ban Truyền thông Tòa Thánh đã phải liên tục theo dõi và báo cáo hàng trăm tài khoản phát tán nội dung deepfake kể từ đầu triều đại của Đức Leo XIV. Công việc này không hề dễ dàng, bởi cứ khi một tài khoản bị xóa thì hàng loạt tài khoản mới lại xuất hiện, sử dụng công nghệ tinh vi hơn và lối thể hiện khó phân biệt hơn.

Vatican đã đưa ra các cảnh báo chính thức trong bản tin điện tử gửi đến các giáo phận và tín hữu, kêu gọi mọi người cảnh giác và báo cáo ngay khi phát hiện nội dung khả nghi. Một thông điệp được nhấn mạnh nhiều lần: “Nếu một phát biểu của Đức Giáo hoàng không xuất hiện trên các kênh chính thức của Vatican, rất có thể đó là giả mạo.”

Bên cạnh đó, Giáo hội cũng đẩy mạnh việc nâng cao kỹ năng truyền thông số (media literacy), giúp các tín hữu học cách phân biệt thật – giả trong môi trường internet. Đây không chỉ là một phản ứng tạm thời mà còn là chiến lược dài hạn: dạy người Công giáo cách đọc, nghe và xem với tinh thần tỉnh táo, dựa trên tiêu chí sự thật.

Bài học sâu xa: Sự thật không sợ ánh sáng

Cuộc khủng hoảng deepfake không chỉ là câu chuyện công nghệ. Nó chạm đến cốt lõi của đời sống đức tin: sự thật. Trong Tin Mừng Gioan, Đức Kitô đã khẳng định: “Sự thật sẽ giải thoát anh em” (Ga 8,32). Nhưng để sự thật có thể giải thoát, con người phải biết nhận ra nó giữa vô vàn tiếng ồn của thông tin sai lệch.

Vatican nhấn mạnh rằng trách nhiệm bảo vệ sự thật không chỉ thuộc về cơ quan truyền thông của Tòa Thánh, mà là bổn phận của mỗi tín hữu. Người Công giáo không thể thụ động tiếp nhận mọi thứ xuất hiện trên màn hình. Chúng ta được mời gọi trở thành những “người canh giữ sự thật”, biết đặt câu hỏi, biết kiểm chứng nguồn tin và biết quay về với những kênh chính thống của Giáo hội.

Cuộc chiến chống deepfake có thể sẽ còn kéo dài, vì công nghệ phát triển nhanh hơn cả khả năng kiểm soát. Nhưng điều đó không có nghĩa là Giáo hội sẽ chùn bước. Ngược lại, như trong bao thế kỷ qua, Giáo hội đã vượt qua các cuộc bách hại và khủng hoảng bằng ánh sáng của sự thật, thì hôm nay, Giáo hội cũng sẽ dùng chính ánh sáng ấy để soi rọi và hóa giải bóng tối do công nghệ tạo ra.

Kết luận:
Những hình ảnh giả mạo về Đức Giáo hoàng Leo XIV là lời nhắc nhở mạnh mẽ về một thực tại mới: sự thật đang bị thử thách không chỉ bởi dối trá, mà bởi những công cụ dối trá có thể bắt chước sự thật hoàn hảo đến mức đáng sợ.

Trong bối cảnh đó, Giáo hội không chỉ phải bảo vệ hình ảnh của mình, mà còn phải giúp tín hữu củng cố khả năng nhận biết sự thật. Và điều đó bắt đầu từ mỗi người chúng ta – những người được mời gọi sống trong ánh sáng, yêu mến sự thật và không để mình bị cuốn theo những tiếng vọng giả dối của thời đại.

📌 Lời nhắn gửi người tín hữu: Khi gặp một video hay hình ảnh gây sốc về Đức Giáo hoàng hay Giáo hội, hãy dừng lại một chút. Đừng vội tin. Hãy tìm đến nguồn chính thức của Vatican. Bởi sự thật, dù có bị bóp méo đến đâu, vẫn luôn ở đó – vững vàng và không đổi thay.