Danh sách 26 quốc gia tổ chức quốc tang để tưởng nhớ Đức Thánh Cha Phanxicô (Jorge Mario Bergoglio) phản ánh tầm ảnh hưởng sâu rộng của ngài trên toàn cầu, đặc biệt tại các khu vực có cộng đồng Công giáo lớn như châu Mỹ Latinh, châu Âu, châu Á và châu Phi.
Các quốc gia này, với thời gian quốc tang kéo dài từ 1 đến 7 ngày, không chỉ tôn vinh vị Giáo hoàng đầu tiên đến từ châu Mỹ Latinh mà còn ghi nhận di sản của ngài trong việc thúc đẩy hòa bình, công lý xã hội và lòng thương xót.
Danh sách 26 quốc gia tổ chức quốc tang
-
Argentina – Quốc tang 7 ngày (22–28/4/2025)
Là quê hương của Đức Thánh Cha Phanxicô, Argentina tổ chức quốc tang dài nhất, kéo dài 7 ngày. Với khoảng 70% dân số theo Công giáo (theo thống kê năm 2020), đất nước này có mối liên hệ sâu sắc với ngài, người từng là Tổng Giám mục Buenos Aires trước khi trở thành Giáo hoàng. -
Brazil – Quốc tang 7 ngày
Brazil, quốc gia có số lượng tín hữu Công giáo lớn nhất thế giới (khoảng 123 triệu người vào năm 2020), tổ chức quốc tang 7 ngày. Đức Thánh Cha từng tham dự Ngày Giới trẻ Thế giới tại Rio de Janeiro năm 2013, để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng người dân. -
Đông Timor – Quốc tang 7 ngày
Với hơn 96% dân số theo Công giáo, Đông Timor tổ chức quốc tang 7 ngày. Đức Thánh Cha đã bổ nhiệm Đức Tổng Giám mục Virgilio Do Carmo Da Silva làm Hồng y năm 2022, thể hiện sự quan tâm đặc biệt đến quốc gia này. -
Ý – Quốc tang 5 ngày (21–26/4/2025)
Là trung tâm của Giáo hội Công giáo và nơi Đức Thánh Cha lãnh đạo, Ý tổ chức quốc tang 5 ngày. Với gốc gác gia đình Ý của ngài (gia đình Bergoglio là người Ý di cư), quốc tang này mang ý nghĩa cả về tôn giáo lẫn di sản cá nhân. -
Costa Rica – Quốc tang 4 ngày
Với khoảng 70% dân số theo Công giáo, Costa Rica tổ chức quốc tang 4 ngày. Các thông điệp của Đức Thánh Cha về người nghèo và công lý xã hội đã gây tiếng vang lớn tại đây. -
Tây Ban Nha – Quốc tang 3 ngày
Tây Ban Nha, với truyền thống Công giáo lâu đời (khoảng 60% dân số theo đạo), tổ chức quốc tang 3 ngày. Đức Thánh Cha đã phong thánh 13 vị thánh Tây Ban Nha, củng cố mối quan hệ với quốc gia này. -
Ấn Độ – Quốc tang 3 ngày
Dù chỉ có khoảng 2% dân số theo Công giáo, Ấn Độ tổ chức quốc tang 3 ngày. Đức Thánh Cha đã bổ nhiệm nhiều Hồng y từ Ấn Độ, như Đức Tổng Giám mục Filipe Neri António Sebastião di Rosário Ferrão vào năm 2022. -
Philippines – Quốc tang 3 ngày
Là quốc gia có cộng đồng Công giáo lớn nhất châu Á (khoảng 86 triệu người), Philippines tổ chức quốc tang 3 ngày. Chuyến thăm của Đức Thánh Cha năm 2015 đã để lại dấu ấn sâu sắc. -
Ba Lan – Quốc tang 3 ngày
Ba Lan, quê hương của Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II, tổ chức quốc tang 3 ngày. Đức Thánh Cha từng tham dự Ngày Giới trẻ Thế giới tại Kraków năm 2016. -
Bồ Đào Nha – Quốc tang 3 ngày
Với truyền thống Công giáo mạnh mẽ, Bồ Đào Nha tổ chức quốc tang 3 ngày. Đức Thánh Cha từng thăm Fatima và tham dự Ngày Giới trẻ Thế giới tại Lisbon năm 2023. -
Lebanon – Quốc tang 3 ngày
Với khoảng 40% dân số theo Công giáo và các nhánh Kitô giáo khác, Lebanon tổ chức quốc tang 3 ngày. Đức Thánh Cha thường xuyên kêu gọi hòa bình tại Trung Đông, ảnh hưởng lớn đến quốc gia này. -
Venezuela – Quốc tang 3 ngày
Venezuela tổ chức quốc tang 3 ngày, phản ánh sự quan tâm của Đức Thánh Cha đối với hòa giải và hỗ trợ nhân đạo trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế, chính trị. -
Chile – Quốc tang 3 ngày
Đức Thánh Cha từng đến thăm Chile năm 2018 để giải quyết khủng hoảng lạm dụng trong Giáo hội, và quốc gia này tổ chức quốc tang 3 ngày để tưởng nhớ ngài. -
Cuba – Quốc tang 3 ngày
Dù có lịch sử phức tạp với Giáo hội, Cuba tổ chức quốc tang 3 ngày. Đức Thánh Cha đóng vai trò quan trọng trong việc hòa giải giữa Cuba và Hoa Kỳ năm 2014. -
Guatemala – Quốc tang 3 ngày
Với khoảng 50% dân số theo Công giáo, Guatemala tổ chức quốc tang 3 ngày, thể hiện sự tôn kính đối với di sản của Đức Thánh Cha, dù ngài chưa từng đến thăm. -
Panama – Quốc tang 3 ngày
Đức Thánh Cha từng tham dự Ngày Giới trẻ Thế giới tại Panama năm 2019, và quốc gia này tổ chức quốc tang 3 ngày để tưởng nhớ ngài. -
Cộng hòa Dominica – Quốc tang 3 ngày
Với đa số dân chúng theo Công giáo, Cộng hòa Dominica tổ chức quốc tang 3 ngày, thể hiện sự quan tâm của Đức Thánh Cha đến khu vực Caribe. -
Paraguay – Quốc tang 3 ngày
Đức Thánh Cha từng đến thăm Paraguay năm 2015, và quốc gia này tổ chức quốc tang 3 ngày để tưởng nhớ ngài. -
Peru – Quốc tang 3 ngày
Peru, nơi Đức Thánh Cha đến thăm năm 2018, tổ chức quốc tang 3 ngày. Ngài cũng bổ nhiệm một Hồng y từ Peru năm 2024. -
Ecuador – Quốc tang 3 ngày
Đức Thánh Cha từng đến thăm Ecuador năm 2015, và quốc gia này tổ chức quốc tang 3 ngày để tưởng nhớ ngài. -
Puerto Rico – Quốc tang 3 ngày
Là lãnh thổ của Hoa Kỳ với đa số dân chúng theo Công giáo, Puerto Rico tổ chức quốc tang 3 ngày, phản ánh sự ủng hộ của Đức Thánh Cha với các cộng đồng thiệt thòi. -
Malta – Quốc tang 1 ngày (26/4/2025)
Malta, một quốc gia Công giáo nhỏ bé, tổ chức quốc tang 1 ngày, thể hiện mối quan hệ gần gũi với Vatican. -
Croatia – Quốc tang 1 ngày
Với đa số dân chúng theo Công giáo, Croatia tổ chức quốc tang 1 ngày để tưởng nhớ Đức Thánh Cha, người ủng hộ hòa bình tại Balkan. -
Hungary – Quốc tang 1 ngày
Hungary tổ chức quốc tang 1 ngày, phản ánh sự tôn kính đối với Đức Thánh Cha, người từng đến thăm Budapest năm 2021. -
Uruguay – Quốc tang 1 ngày
Uruguay, với cộng đồng Công giáo đáng kể, tổ chức quốc tang 1 ngày để tưởng nhớ Đức Thánh Cha. -
Cape Verde – Quốc tang 1 ngày
Cape Verde, quốc gia nhỏ ở châu Phi với đa số dân chúng theo Công giáo, tổ chức quốc tang 1 ngày để tôn vinh di sản của Đức Thánh Cha.
Sự bất ngờ từ Cuba và Guatemala
Sự hiện diện của Cuba và Guatemala trong danh sách 26 quốc gia tổ chức quốc tang cho Đức Thánh Cha Phanxicô có thể gây ngạc nhiên vì một số lý do liên quan đến bối cảnh lịch sử, chính trị và tôn giáo của hai quốc gia này.
Cuba
Cuba là một quốc gia cộng sản, nơi chính quyền từng có mối quan hệ căng thẳng với Giáo hội Công giáo trong nhiều thập kỷ sau Cách mạng Cuba năm 1959. Dưới thời Fidel Castro, Giáo hội bị hạn chế hoạt động, nhiều linh mục bị trục xuất, và các tài sản của Giáo hội bị tịch thu.
Tuy nhiên, từ những năm 1990, mối quan hệ giữa Cuba và Vatican bắt đầu cải thiện, đặc biệt dưới triều đại của Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II, người đã đến thăm Cuba vào năm 1998.
Đức Thánh Cha Phanxicô tiếp tục nỗ lực này, đóng vai trò trung gian quan trọng trong việc hòa giải giữa Cuba và Hoa Kỳ vào năm 2014, dẫn đến việc bình thường hóa quan hệ ngoại giao giữa hai nước.
Ngài cũng đến thăm Cuba vào năm 2015, gặp gỡ cả Fidel Castro và Raúl Castro, và thúc đẩy đối thoại giữa chính quyền và Giáo hội.
Với khoảng 60% dân số Cuba theo Công giáo (theo thống kê năm 2020), và những nỗ lực của Đức Thánh Cha Phanxicô trong việc xây dựng hòa bình, việc Cuba tổ chức quốc tang 3 ngày không hoàn toàn bất ngờ, nhưng vẫn đáng chú ý vì lịch sử phức tạp của quốc gia này với Giáo hội.
Quốc tang này có thể được xem như một cử chỉ ngoại giao, vừa để tôn vinh Đức Thánh Cha, vừa để củng cố mối quan hệ với Vatican.
Guatemala
Guatemala, mặc dù có khoảng 50% dân số theo Công giáo, không phải là quốc gia thường xuyên được nhắc đến trong các hoạt động tông du hay chính sách của Đức Thánh Cha Phanxicô.
Quốc gia này từng trải qua nội chiến kéo dài (1960–1996), trong đó Giáo hội Công giáo đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ nhân quyền và hỗ trợ người dân bản địa, nhưng cũng phải đối mặt với sự đàn áp từ chính quyền quân sự.
Đức Thánh Cha Phanxicô, với sự quan tâm đặc biệt đến người nghèo và các cộng đồng bị thiệt thòi, có thể đã gây ảnh hưởng lớn đến người dân Guatemala thông qua các thông điệp của mình, dù ngài chưa từng đến thăm quốc gia này.
Việc Guatemala tổ chức quốc tang 3 ngày có thể được hiểu là sự công nhận di sản của Đức Thánh Cha trong việc thúc đẩy công lý xã hội và bảo vệ những người yếu thế, đặc biệt là người bản địa, nhóm chiếm phần lớn dân số Guatemala.
Tuy nhiên, điều này vẫn gây ngạc nhiên vì Guatemala không nằm trong số các quốc gia Nam Mỹ thường được Đức Thánh Cha Phanxicô ưu tiên trong các chuyến tông du, như Brazil, Peru hay Paraguay.
Tại sao Việt Nam không có trong danh sách?
Sự vắng mặt của Việt Nam trong danh sách 26 quốc gia tổ chức quốc tang cho Đức Thánh Cha Phanxicô đã gây ra nhiều thắc mắc, đặc biệt khi Việt Nam là quốc gia có cộng đồng Công giáo đáng kể và mối quan hệ ngày càng cải thiện với Tòa Thánh. Dưới đây là một số phân tích và đánh giá về lý do có thể dẫn đến sự vắng mặt này:
-
Bối cảnh chính trị và tôn giáo tại Việt Nam
Việt Nam có khoảng 7 triệu tín hữu Công giáo (chiếm khoảng 7% dân số, theo thống kê năm 2020), là một trong những cộng đồng Công giáo lớn nhất Đông Nam Á, chỉ sau Philippines và Đông Timor. Tuy nhiên, Việt Nam là một quốc gia xã hội chủ nghĩa, nơi chính quyền kiểm soát chặt chẽ các hoạt động tôn giáo.Mặc dù mối quan hệ giữa Việt Nam và Tòa Thánh đã cải thiện đáng kể trong những năm gần đây – với các chuyến thăm của quan chức cấp cao Việt Nam đến Vatican và việc bổ nhiệm Đại diện Tòa Thánh thường trú tại Việt Nam vào năm 2023 – việc tổ chức quốc tang có thể vẫn là một quyết định nhạy cảm về mặt chính trị.
Quốc tang là một hành động mang tính biểu tượng cao, đòi hỏi sự đồng thuận từ phía chính quyền, và Việt Nam có thể đã chọn không thực hiện để tránh những phức tạp ngoại giao hoặc trong nước.
-
Mức độ tương tác trực tiếp với Đức Thánh Cha Phanxicô
Nhiều quốc gia trong danh sách, như Philippines, Brazil, hay Panama, đã từng đón Đức Thánh Cha Phanxicô trong các chuyến tông du, hoặc có mối liên hệ đặc biệt với ngài thông qua việc bổ nhiệm Hồng y, phong thánh, hoặc các sáng kiến ngoại giao (như Cuba).Việt Nam, dù được Đức Thánh Cha quan tâm (ngài từng bày tỏ mong muốn đến thăm Việt Nam và gửi thông điệp hòa bình đến người dân Việt Nam), chưa từng đón ngài trong một chuyến tông du chính thức. Điều này có thể làm giảm mức độ gắn kết trực tiếp giữa Việt Nam và triều đại của Đức Thánh Cha, dẫn đến việc không tổ chức quốc tang.
-
Truyền thống quốc tang tại Việt Nam
Việt Nam hiếm khi tổ chức quốc tang cho các nhân vật quốc tế, trừ những trường hợp có mối quan hệ ngoại giao đặc biệt hoặc ảnh hưởng trực tiếp đến đất nước. Ví dụ, Việt Nam từng tổ chức quốc tang cho các lãnh đạo quốc gia thân hữu như Fidel Castro của Cuba (2016).Với Đức Thánh Cha Phanxicô, dù ngài có tầm ảnh hưởng toàn cầu, việc tổ chức quốc tang có thể không phù hợp với thông lệ ngoại giao của Việt Nam, đặc biệt khi xét đến tính chất tôn giáo của sự kiện.
-
So sánh với các quốc gia khác trong khu vực
Trong khu vực Đông Nam Á, Philippines và Đông Timor là hai quốc gia tổ chức quốc tang, cả hai đều có tỷ lệ dân số Công giáo rất cao (86% và 96%) và mối quan hệ trực tiếp với Đức Thánh Cha (Philippines từng đón ngài năm 2015, Đông Timor có Hồng y do ngài bổ nhiệm).Việt Nam, với tỷ lệ Công giáo thấp hơn và chưa có chuyến thăm chính thức từ Đức Thánh Cha, có thể không được ưu tiên trong danh sách này.
Tuy nhiên, sự vắng mặt của Việt Nam vẫn đáng chú ý khi so sánh với Ấn Độ (chỉ 2% dân số Công giáo) hay Guatemala (chưa từng đón Đức Thánh Cha), cho thấy quyết định tổ chức quốc tang không chỉ dựa vào số lượng tín hữu mà còn phụ thuộc vào các yếu tố chính trị và ngoại giao.
-
Đánh giá và thắc mắc
Sự vắng mặt của Việt Nam có thể khiến nhiều tín hữu Công giáo Việt Nam cảm thấy tiếc nuối, bởi Đức Thánh Cha Phanxicô được yêu mến rộng rãi tại Việt Nam nhờ các thông điệp về lòng thương xót, hòa bình và bảo vệ môi trường – những giá trị phù hợp với văn hóa và tinh thần Việt Nam.Cộng đồng Công giáo Việt Nam, dù không phải đa số, luôn thể hiện lòng trung thành với Giáo hội và sự kính trọng đặc biệt với Đức Thánh Cha. Việc không tổ chức quốc tang có thể được xem là một sự bỏ lỡ cơ hội để Việt Nam thể hiện sự tôn kính với một nhân vật có tầm ảnh hưởng toàn cầu, đồng thời củng cố mối quan hệ đang cải thiện với Tòa Thánh.
Tuy nhiên, điều này cũng có thể phản ánh sự thận trọng của chính quyền trong việc cân bằng giữa tôn giáo và chính trị, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam vẫn đang từng bước xây dựng quan hệ ngoại giao chính thức với Vatican.
-
Khả năng tưởng niệm khác
Dù không tổ chức quốc tang, Việt Nam có thể vẫn bày tỏ sự tôn kính Đức Thánh Cha Phanxicô thông qua các hình thức khác, như các thánh lễ cầu nguyện tại các giáo phận, các thông điệp từ Hội đồng Giám mục Việt Nam, hoặc các hoạt động tưởng niệm trong cộng đồng Công giáo.Những hoạt động này, dù không mang tính quốc gia, vẫn thể hiện lòng biết ơn và sự kính trọng của người Công giáo Việt Nam đối với di sản của ngài.
