Thánh Têrêsa Avila “bị oan”

CGvST | 02/07/2025

---

Trong thời đại truyền thông bùng nổ, người ta thường xuyên chứng kiến hiện tượng “nhét chữ vào miệng người khác” – một cách ngụy tạo phát ngôn nhằm nâng tầm lập luận hoặc hướng dư luận theo một dụng ý riêng.

Khi điều này xảy ra với những nhân vật nổi tiếng, đặc biệt là các thánh nhân trong Hội Thánh, hậu quả không chỉ là hiểu lầm cá nhân mà còn bóp méo sự thật đức tin. Vì vậy, việc thẩm định nguồn gốc trích dẫn trở nên cần thiết, đặc biệt với người Kitô hữu – những ai được mời gọi sống trong sự thật và công chính.

Một trong những trường hợp điển hình là câu nói bị cho là của Thánh Têrêsa Avila: “Hỏa ngục được lót bằng đầu các linh mục.” Câu này thường được nhắc lại với thái độ chỉ trích, lên án hoặc mỉa mai hàng giáo sĩ.

Tuy nhiên, qua quá trình tìm hiểu nghiêm túc, tôi không hề tìm thấy bất kỳ bằng chứng xác thực nào cho thấy Thánh Têrêsa đã từng nói câu ấy. Chính vì thế, nhân dịp mừng lễ Thánh nữ, tôi xin được “minh oan” cho ngài.

Một vị linh mục khả kính từng nói trong lớp học rằng, câu nói này không xuất phát từ thánh nữ. Để chắc chắn hơn, tôi đã đọc lướt qua những tác phẩm chính yếu của Thánh Têrêsa, đồng thời cầu nguyện và suy niệm để phân định rõ ràng.

Thật bất ngờ, tôi lại gặp một câu gần tương tự: “Hỏa ngục được lót bằng thiện chí”, câu này được ghi nhận là của Thánh Gioan Vianney.

Có lẽ qua thời gian, câu nói ấy đã bị diễn giải, thêm thắt và gán ghép nhầm cho Thánh Têrêsa Avila – một hiểu lầm đáng tiếc.

Công bằng mà nói, Thánh Têrêsa từng có nhiều thị kiến về hỏa ngục. Trong tác phẩm “Cuộc đời” (The Life), chương XXXII, số 2, thánh nữ viết:

“Nền hỏa ngục giống như sũng nước, đầy bùn, cực kỳ hôi hám và đầy sâu bọ lúc nhúc. Bên trong là một trũng sâu giữa những bức tường, trông giống một nhà kho, và ở đó, tôi thấy chính mình bị giam cầm.”

Ngài không hề nhắc tới linh mục trong đoạn thị kiến này. Tuy nhiên, ở chương XXXVIII, số 29, thánh nữ có kể lại một thị kiến rất đặc biệt: trong lúc hiệp lễ, với “đôi mắt của linh hồn”, ngài thấy hai con quỷ dùng sừng của chúng đâm vào cổ họng một linh mục.

Thánh nhân hiểu rằng vị linh mục ấy đang sống trong tội trọng. Đó là một thị kiến gây hãi hùng, nhưng đồng thời là lời cảnh tỉnh và kêu gọi cầu nguyện.

Ngay sau đó, ở chương XXXVIII, số 30, Thánh Têrêsa viết:

“Tôi hiểu rõ rằng, các linh mục buộc phải sống thánh thiện hơn người khác.”

Qua đó, ta thấy tấm lòng của ngài không hề kết án các linh mục, mà đầy yêu thương, thao thức và ý thức về trách nhiệm của họ trong sứ vụ.

Cũng có người cho rằng Thánh Têrêsa là tác giả của câu:

“Behind each priest, there is a demon fighting for his fall. If we have the language to criticize them, we must have twice as much to pray for them.”
(Tạm dịch: “Luôn có một con quỷ đứng sau mỗi linh mục để tấn công ngài sa ngã. Nếu chúng ta có lời để chỉ trích họ, thì chúng ta cũng phải có gấp đôi lời để cầu nguyện cho họ.”)

Tôi cũng không thể xác minh được liệu câu ấy có thực sự từ Thánh nữ hay không. Nhưng tinh thần đằng sau câu nói ấy lại khá tương đồng với trải nghiệm thiêng liêng mà Thánh Têrêsa đã kể.

Nếu đúng, đó không phải là lời kết án, mà là một lời mời gọi: hãy yêu mến, đồng hành và cầu nguyện cho các linh mục – những người được trao trọng trách lớn lao nhưng cũng đối diện với nhiều thử thách từ ma quỷ và thế gian.

Vì thế, xin đừng vội vã trích dẫn những điều chưa được xác thực để công kích. Thay vào đó, trong tinh thần của Thánh Têrêsa Avila, chúng ta hãy dâng lời cầu nguyện cho các linh mục – những người đang gánh vác đoàn chiên giữa thời đại đầy cạm bẫy.

Xin Thánh nữ Têrêsa chuyển cầu cho chúng con – để chúng con biết sống công bằng, sáng suốt và đầy lòng thương xót trong lời nói, phán đoán và hành động.

Thánh Têrêsa Avila (1515–1582) là một nữ đan sĩ Dòng Cát Minh người Tây Ban Nha, nổi bật như một trong những nhà thần bí vĩ đại nhất của Giáo hội Công giáo.

Sinh trưởng trong một thời kỳ đầy biến động, ngài đã can đảm tiến hành cuộc cải cách sâu rộng trong Dòng Cát Minh, đưa đời sống tu trì trở về với tinh thần chiêm niệm, khổ chế và kết hiệp mật thiết với Thiên Chúa.

Với tâm hồn cầu nguyện sâu xa và trí tuệ sắc bén, Thánh Têrêsa đã để lại nhiều tác phẩm kinh điển như Cuộc đời, Con đường hoàn thiện và Lâu đài nội tâm, trong đó mô tả hành trình linh hồn tiến vào hiệp nhất thần linh như một tòa lâu đài có nhiều tầng lớp.

Lời dạy của ngài không chỉ dành cho các tu sĩ mà còn soi đường cho người giáo dân giữa đời sống xã hội bận rộn. Năm 1970, Thánh nữ được tuyên phong là Tiến sĩ Hội Thánh – là phụ nữ đầu tiên nhận vinh dự này – như một minh chứng cho chiều sâu thần học và tầm ảnh hưởng của ngài trong đời sống đức tin.

Câu nói nổi tiếng “Chỉ có Thiên Chúa là đủ” (Solo Dios basta) vẫn luôn vang vọng như một lời mời gọi con người trở về với cội nguồn yêu thương đích thực.

— —

Cre: Lm. Cao Viét Tuấn

---