Khi những tia nắng bình minh ngày 6 tháng 9 năm 2025 ló dạng, Giáo hội Việt Nam lại rạo rực kỷ niệm một mốc son thiêng liêng: 12 năm thụ phong Giám mục của Đức cha Anphongsô Nguyễn Hữu Long, vị mục tử đã khắc dấu “mang mùi chiên” giữa đoàn chiên.
Đó là ngày 6 tháng 9 năm 2013, tại Nhà thờ Chính tòa Sơn Lộc, Giáo phận Hưng Hóa, nơi ngài được tấn phong với hiệu tòa Gummi di Bizacena, và châm ngôn “Mang vào mình mùi chiên” – lấy cảm hứng từ lời dạy của Đức Thánh Cha Phanxicô – đã trở thành ngọn đuốc soi sáng sứ vụ của ngài.
Nhân dịp này, chúng ta hãy cùng ôn lại hành trình năm năm (2013-2018) tại Giáo phận Hưng Hóa, một bản hùng ca truyền giáo vùng cao, nơi ngài biến những con đường mòn Tây Bắc thành lối đi của Tin Mừng, gieo hạt giống đức tin giữa núi rừng mênh mông, và dựng nên những cộng đoàn rực rỡ ánh sáng Chúa Kitô.
Là một tín hữu Công giáo, tôi viết bài này với lòng hiệp thông sâu sắc, nhận định hành trình của ngài không chỉ là sứ vụ mục tử mà còn là minh chứng sống động cho sức mạnh của đức tin kiên cường, sự gần gũi mục tử, và tinh thần hiệp hành trong Giáo hội.
Từ Đàn Giản Đến Đỉnh Núi Hưng Hóa
Đức cha Anphongsô Nguyễn Hữu Long sinh ngày 25 tháng 1 năm 1953 tại giáo xứ Đàn Giản (Kẻ Rùa), thuộc Tổng Giáo phận Hà Nội, trong một gia đình Công giáo đạo hạnh, nơi anh trai ngài – Linh mục Giuse Nguyễn Trí Dũng, từng giữ vai trò Phó Chủ tịch Ủy ban Đoàn kết Công giáo Việt Nam – đã trở thành nguồn cảm hứng ban đầu cho ơn gọi.
Thời thơ ấu, ngài lớn lên giữa những lời kinh nguyện và truyền thống đức tin vững chãi, dù gia đình từng di cư vào miền Nam năm 1954 để tránh những biến động xã hội. Năm 1970, ngài gia nhập Dòng Thánh Thể (Societas Sanctissimi Sacramenti – SSS), và sau những năm tháng tu tập, ngài thụ phong linh mục ngày 29 tháng 12 năm 1990 tại Đà Nẵng.
Sứ vụ linh mục của ngài bắt đầu với những bước đi khiêm tốn nhưng vững vàng: phục vụ trong Dòng Thánh Thể, tu nghiệp tại Canada để học thần học mục vụ, và học Giáo luật tại Đại học Công giáo Paris, Pháp. Trở về Việt Nam, ngài đảm nhận vai trò Linh hướng và sau đó là Giám đốc Đại chủng viện Huế từ năm 2011 đến 2013.
Những năm tháng này đã rèn giũa ngài thành một vị mục tử am tường giáo luật, giàu lòng thương xót, và đặc biệt nhạy cảm với sứ mệnh loan báo Tin Mừng.
Có thể nói rằng Chúa đã chuẩn bị cho ngài một sứ vụ lớn lao hơn: làm Giám mục Phụ tá Giáo phận Hưng Hóa, nơi địa bàn rộng lớn với địa hình đồi núi hiểm trở, cộng đồng dân tộc thiểu số đa dạng như H’Mông, Dao, Thái, và đức tin Công giáo còn đang ở giai đoạn sơ khai.
Theo Tông sắc của Đức Thánh Cha Phanxicô ngày 15 tháng 6 năm 2013, ngài được bổ nhiệm, và hành trình vùng cao bắt đầu – một sứ vụ mà ngài mô tả là “chứng tá bằng đời sống” trong các phỏng vấn sau này.
Gieo Hạt Giống Tin Mừng Giữa Núi Rừng
Hành trình truyền giáo vùng cao của Đức cha Anphongsô là một bức tranh sống động, nơi ngài không chỉ là vị Giám mục mà còn là người anh em đồng hành với đoàn chiên. Giáo phận Hưng Hóa, bao phủ các tỉnh Yên Bái, Lào Cai, Phú Thọ, Điện Biên và một phần Lai Châu, là “cánh đồng truyền giáo” mênh mông với địa hình khắc nghiệt: những con đường mòn ngoằn ngoèo, đèo dốc cheo leo, và thời tiết thất thường. Nhưng chính giữa những thử thách ấy, ngài đã gieo hạt giống Tin Mừng với tinh thần “mang mùi chiên” – gần gũi, chia sẻ, và dấn thân.
Một trong những sự kiện nổi bật là chuyến viếng thăm mục vụ từ ngày 31 tháng 10 đến 2 tháng 11 năm 2017 tại các giáo họ Cánh Chương, Tân Hợp thuộc giáo xứ An Lạc, và giáo họ Phố Vàng thuộc giáo xứ Tây Cốc.
Trong chuyến đi này, Đức cha đã cử hành Thánh lễ, ban Bí tích Thêm Sức, và chia sẻ Lời Chúa với giáo dân. Ngài nhấn mạnh rằng “truyền giáo không phải áp đặt, mà là chứng tá bằng đời sống”, khuyến khích giáo dân sống đức tin qua việc làm bác ái hàng ngày, như hỗ trợ nông nghiệp bền vững và giáo dục cho trẻ em dân tộc.
Có thể thấy rằng ngài không chỉ mang đến nghi thức phụng vụ mà còn khơi dậy sức sống cộng đoàn, biến những giáo họ nhỏ bé thành những ngọn hải đăng đức tin giữa núi rừng.
Tiếp nối, vào ngày 30 tháng 1 năm 2018, ngài chủ trì Ngày Họp Mặt Liên Tu Sĩ Và Hội Thảo Loan Báo Tin Mừng Tại Giáo Phận Hưng Hóa. Tại đây, Đức cha chia sẻ đề tài “Chung tay loan báo Tin Mừng đến vùng ngoại vi”, chỉ ra ba đối tượng cần ưu tiên: người nghèo, người dân tộc thiểu số, và những vùng biên giới.
Ngài kêu gọi linh mục đoàn và tu sĩ “bước ra khỏi vùng an toàn”, học ngôn ngữ địa phương, và sống cùng anh chị em dân tộc. Hội thảo này đã trở thành động lực cho các khóa đào tạo catechist địa phương, dẫn đến sự gia tăng đáng kể số giáo dân – từ vài trăm lên hàng ngàn – và việc xây dựng các nhà nguyện đơn sơ nhưng tràn đầy sức sống.
Trong phỏng vấn với Nhà Thờ Thái Hà, ngài nhấn mạnh: “Loan báo Tin Mừng là sứ mệnh của toàn Giáo hội, không chỉ linh mục mà cả giáo dân phải tham gia”.
Một chuyến mục vụ đáng nhớ khác là đến tỉnh Điện Biên từ ngày 24 đến 28 tháng 11 năm 2018, ngay trước khi ngài rời Hưng Hóa. Ngài thăm các cộng đoàn xa xôi, cử hành Thánh lễ, và khích lệ giáo dân vượt qua khó khăn kinh tế, văn hóa để sống đức tin.
Tại đây, ngài gặp gỡ các gia đình H’Mông mới trở lại, ngồi bên bếp lửa, trò chuyện bằng tiếng địa phương, khiến họ mở lòng. Nhận định về những chuyến đi này, hành trình của ngài không chỉ là công việc hành chính mà là một hành vi mục tử đích thực, phản ánh lời Chúa: “Ta đến để chiên được sống và sống dồi dào” (Ga 10,10).
Qua đó, ngài đã biến địa hình hiểm trở thành cơ hội để đức tin lan tỏa, xây dựng một Giáo hội địa phương vững mạnh, nơi giáo dân không chỉ thờ phượng mà còn đóng góp cho xã hội qua các dự án nông nghiệp và giáo dục.
Từ Gian Nan Đến Ánh Sáng Đức Tin
Truyền giáo vùng cao không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Thiếu nhân sự linh mục, điều kiện thời tiết khắc nghiệt, và sự khác biệt văn hóa là những rào cản lớn. Nhiều lần, ngài phải đi bộ hàng giờ qua đèo dốc để đến với các buôn làng biệt lập, đối mặt với sự nghi ngờ ban đầu từ cộng đồng dân tộc.
Nhưng chính những thử thách ấy đã rèn giũa ngài thành vị mục tử kiên cường. Là Chủ tịch Ủy ban Loan báo Tin Mừng của Hội đồng Giám mục Việt Nam (2013-2019), ngài tổ chức các hội thảo và khóa đào tạo, nhấn mạnh mô hình “truyền giáo hiệp hành” – cùng đi, cùng lắng nghe, cùng hành động.
Trong video “Đến vùng ngoại vi” năm 2016, ngài chia sẻ: “Chúng ta phải bước ra khỏi vùng an toàn để gặp gỡ Chúa nơi người nghèo”.
Hoa trái từ sứ vụ của ngài là minh chứng hùng hồn: hàng trăm cộng đoàn Công giáo được thành lập giữa người H’Mông, Dao; số giáo dân tăng vọt với các catechist địa phương được đào tạo; và các dự án xã hội như nông nghiệp bền vững đã cải thiện đời sống, giúp đức tin trở thành nguồn lực phát triển.
Có thể nói rằng Đức cha Anphongsô không chỉ loan báo Tin Mừng mà còn hiện thực hóa nó, biến những vùng đất xa xôi thành những “ngoại vi” rực rỡ ánh sáng Phục Sinh. Sứ vụ của ngài tại Hưng Hóa là bài học quý giá cho Giáo hội Việt Nam: truyền giáo không phải chinh phục mà là đồng hành, không phải quyền lực mà là phục vụ.
Di Sản Vĩnh Cửu Của Một Vị Mục Tử – Nhân Dịp Kỷ Niệm 12 Năm
Khi chúng ta kỷ niệm 12 năm hồng ân Giám mục của Đức cha Anphongsô Nguyễn Hữu Long vào ngày 6 tháng 9 năm 2025, hành trình vùng cao Hưng Hóa hiện lên như một bản anh hùng ca bất diệt. Ngài đã mang “mùi chiên” giữa núi rừng, gieo hạt giống đức tin, và gặt hái hoa trái dồi dào.
Di sản của ngài không chỉ là con số giáo dân hay nhà nguyện mà là những cộng đoàn sống động, nơi đức tin trở thành nguồn hy vọng giữa gian nan. Là tín hữu Công giáo, chúng ta cầu nguyện xin Chúa ban sức mạnh cho ngài, và noi gương ngài trong sứ mệnh loan báo Tin Mừng. Đức cha Anphongsô – vị mục tử vùng cao – mãi là ánh sao dẫn đường cho Giáo hội Việt Nam!
Mời Cộng Đoàn Thảo luận bài viết này: TẠI ĐÂY
