Ngày 3/9/2025, chuông chính tại Nhà thờ Chính Tòa Xã Đoài (Giáo phận Vinh) đã chính thức được tháo dỡ khỏi tháp chuông cổ, kết thúc hơn một thế kỷ tồn tại như biểu tượng linh thiêng của vùng đất đạo. Việc hạ chuông là bước đầu tiên trong kế hoạch xây dựng lại nhà thờ mới, được cho là “quy mô hơn, xứng tầm hơn” với vị thế của Giáo phận.
Nhà thờ Chính Tòa Xã Đoài được xây dựng từ thế kỷ XIX, là một trong những trung tâm truyền giáo đầu tiên của Hội Thừa Sai Paris (MEP) tại Việt Nam. Nơi đây đã từng là trung tâm đào tạo, truyền giáo và mục vụ lớn của miền Bắc Trung Bộ.
Với kiến trúc cổ kính mang phong cách Pháp kết hợp bản địa, cùng với hàng trăm hiện vật quý – trong đó có chuông cổ đúc từ thời Pháp – công trình này không chỉ mang giá trị tôn giáo mà còn là di sản văn hóa.
Tuy nhiên, hành động tưởng chừng chỉ mang tính kỹ thuật này lại đang châm ngòi cho làn sóng nghi vấn và thất vọng trong một bộ phận lớn giáo dân – những người không hề được thông báo trước, càng không được tham vấn ý kiến về dự án.
Dưới đây là bài viết của 1 độc giả GP Vinh gửi cho trang tin CGVST.COM, mời cộng đoàn đọc chi tiết:
Cho đến thời điểm hiện tại, chưa có bất kỳ thông báo mục vụ chính thức nào từ Tòa Giám mục Xã Đoài liên quan đến việc hạ chuông và xây lại nhà thờ. Không có văn bản công khai về lý do, không có buổi tham khảo cộng đoàn, cũng không có kế hoạch chi tiết được công bố.
Điều này trái ngược hoàn toàn với nguyên tắc hiệp hành mà Đức Giáo hoàng Phanxicô đã nhấn mạnh: “Mọi quyết định lớn trong Giáo hội phải được hình thành qua lắng nghe, phân định và đồng thuận.”
Giáo dân bức xúc khi tiếng chuông bị tháo xuống mà họ không hề biết, không được tham gia bàn thảo, không được tôn trọng vai trò đồng trách nhiệm trong Hội Thánh. Một giáo dân lâu năm tại giáo xứ Nghi Lộc chia sẻ:
“Họ hạ chuông như thể tháo dỡ cái mái che nhà kho. Không một lời nhắn nhủ, không ai hỏi ý kiến. Chúng tôi thấy mình không còn là thành phần của Giáo hội nữa.”
Ngay sau khi thông tin hạ chuông lan ra, nhiều nhóm tín hữu, linh mục hưu trí, và các thành phần giáo dân đã bày tỏ sự lo ngại, thậm chí bất bình. Trên các diễn đàn Công giáo, không ít ý kiến đặt câu hỏi: “Tại sao lại phá bỏ một công trình đang hoạt động bình thường? Tại sao không cải tạo, phục dựng, mà phải xây mới hoàn toàn?”
Điều đáng lưu ý là không có một cuộc họp chính thức nào được tổ chức công khai để trình bày kế hoạch, cũng không có thông cáo mục vụ nào được phổ biến rộng rãi đến giáo dân về lý do, ngân sách, phương án thiết kế hay thời gian triển khai cụ thể..
Cho đến hiện tại, không có báo cáo công khai nào xác nhận rằng kết cấu nhà thờ đã xuống cấp đến mức nguy hiểm, hay cần tháo dỡ toàn bộ. Nhiều chuyên gia nhận định, nếu được bảo tồn đúng cách, công trình có thể tiếp tục phục vụ lâu dài, hoặc cải tạo từng phần.
Tuy nhiên, quyết định phá dỡ hoàn toàn – kèm theo việc hạ chuông – lại được triển khai nhanh chóng và không công khai, khiến dư luận càng hoài nghi rằng đây là một lựa chọn có chủ ý mang tính áp đặt.
Dự án xây mới nhà thờ được cho là sẽ có quy mô lớn, tiêu tốn hàng chục tỷ đồng. Nhưng hiện nay:
– Không có bảng công khai ngân sách.
– Không rõ nguồn tài trợ từ đâu.
– Không có ban giám sát độc lập.
– Không có thiết kế được công bố chính thức.
Một công trình lớn như vậy, nếu thiếu minh bạch, không chỉ ảnh hưởng đến tài chính cộng đoàn, mà còn là đòn giáng mạnh vào lòng tin vốn đã mong manh của người tín hữu.
Sự thiếu minh bạch của dự án hạ chuông và xây mới nhà thờ Chính Tòa diễn ra trong bối cảnh Đức cha Anphong Nguyễn Hữu Long – Giám mục đương nhiệm của Giáo phận Vinh – đang vấp phải nhiều chỉ trích về cách điều hành giáo phận.
Cụ thể, vụ việc đình chỉ và huyền chức Linh mục Antôn Đặng Hữu Nam năm 2020–2021 vẫn còn âm ỉ trong lòng cộng đoàn. Linh mục Nam, được biết đến như một tiếng nói mạnh mẽ về môi trường, công lý và sự thật, đã tố cáo Đức cha Long “đàn áp tiếng nói đối lập, lạm quyền, không minh bạch, giả mạo văn bản” trong các quyết định mục vụ.
Sự việc bị xem như một tiền lệ đáng lo ngại: tiếng nói bất đồng bị loại bỏ, truyền thống bị thay thế, và quyền lực mục vụ được tập trung quá mức.
Xây mới nhà thờ có thể là điều cần thiết nếu cơ sở vật chất xuống cấp nghiêm trọng. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng quyết định này phản ánh ưu tiên vật chất hơn là chiều sâu thiêng liêng.
“Nhà thờ có thể đẹp hơn, nhưng sẽ vô hồn nếu thiếu sự đồng thuận, thiếu lắng nghe, thiếu minh bạch. Chúng tôi cần một nơi để cầu nguyện, không phải một công trình phô trương,” một linh mục trẻ giấu tên tại giáo hạt Cửa Lò nhận định.
Từ sau Thượng Hội đồng Giám mục Thế giới năm 2023, Giáo hội Công giáo bước vào một hành trình được gọi là “Hiệp hành” (Synodality) – nghĩa là mọi thành phần trong Hội Thánh đều được mời gọi “lắng nghe, phân định và cùng nhau bước đi.”
Tuy nhiên, việc hạ chuông mà không có lấy một cuộc tham khảo giáo dân nào, đi ngược lại tinh thần hiệp hành ấy. Nếu “tương lai của Giáo hội là hiệp hành” như Đức Giáo hoàng Phanxicô nói, thì mô hình điều hành hiện tại tại Xã Đoài đang đối lập hoàn toàn.
Hạ chuông không phải là sự kết thúc, nhưng nó là một biểu tượng rõ ràng của một sự khởi đầu đáng lo ngại: khởi đầu cho một lối mục vụ thiếu đồng hành, thiếu lắng nghe và thiếu tôn trọng ký ức cộng đoàn.
Nếu Giáo hội không thay đổi cách hành xử, không phục hồi lòng tin từ gốc rễ, thì những công trình xây mới – dù có lớn đến đâu – cũng không thể che lấp những vết nứt sâu trong lòng giáo dân.
Hạ chuông là dễ. Dựng lại lòng tin – khó hơn gấp ngàn lần.
Mời Cộng Đoàn Thảo luận bài viết này: TẠI ĐÂY
Tin cùng chuyên mục
-
Đức Cha Anphong Nguyễn Hữu Long: Từ Hưng Hóa đến Vinh, giữa dấn thân truyền giáo và những biến cố mục vụ
Ngân 98 Có Thể Đối Mặt Với Hình Phạt Điều 331 Bộ luật Hình sự, Sau Ồn Ào Tại Nhà Thờ Lớn Hà Nội
Dòng Chúa Cứu Thế Huế bị người ta rào tôn 1 khu đất thuộc sở hữu của nhà Dòng
(Phần 3) Lm Antôn Đặng Hữu Nam tiếp tục phản biện Đức Cha Anphong Nguyễn Hữu Long
