Để Chúa ‘hội nhập’ qua bàn thờ gia đình

CGvST | 30/06/2025

---

Trong thế giới toàn cầu hóa hôm nay, văn hóa hội nhập đang trở thành một nhịp sống thời đại. Và chính trong làn sóng hội nhập ấy, mỗi người Kitô hữu được mời gọi không chỉ đem văn hóa vào đức tin, mà còn để đức tin thấm sâu và biến đổi nền văn hóa truyền thống nơi mình sinh sống.

Tôi là một người Việt gốc Hoa, đã được rửa tội và trở thành tân tòng. Trong trải nghiệm đức tin của mình, tôi thấu hiểu phần nào những trở ngại mà các nhà truyền giáo có thể gặp phải khi tiếp cận cộng đồng người Hoa – một dân tộc có bề dày văn hóa lâu đời, giàu bản sắc và gắn bó mật thiết với những tín ngưỡng dân gian cổ truyền.

Chính tôi, trong quá khứ, cũng từng giằng co và phản kháng trước lời mời gọi của Đức Tin. Tôi từng đặt câu hỏi: “Tại sao một người Á Đông lại phải thờ một vị thần phương Tây xa lạ?”

Tôi từng nghĩ, nếu Chúa là Trời – như cách hiểu phổ quát trong tư duy Đông phương – thì tôi cũng đã có đấng linh thiêng riêng để thờ kính. Nhưng hành trình đến với Chúa của tôi là một câu chuyện dài, một hành trình đầy biến động và ân sủng mà có lẽ tôi sẽ chia sẻ vào một dịp khác.

Tượng Chuộc Tội – Một Biểu Tượng Giao Thoa Văn Hóa

Sau khi trở thành người Công giáo, tôi từng nghĩ rằng: chỉ cần giữ Chúa trong lòng là đủ, bàn thờ không thật sự cần thiết, nhất là khi trong nhà chỉ mình tôi theo đạo.

Nhưng rồi tôi nhận ra, con người cần một không gian riêng để hướng lòng lên Chúa, để cầu nguyện, để trở về trong thinh lặng. Và thế là tôi quyết định lập một bàn thờ nhỏ trong căn phòng riêng của mình.

Tượng Chuộc Tội bằng gỗ được tôi đặt làm từ một nghệ nhân ở Đồng Nai. Dù Chúa Giêsu trong lịch sử là người Do Thái, mang dáng vẻ Trung Đông, nhưng tôi lại thấy hình ảnh Chúa với nét phương Tây gần gũi và dễ đón nhận hơn – có lẽ bởi ảnh hưởng lâu đời của Kitô giáo phương Tây đối với đời sống đức tin của tôi.

Tượng Chúa của tôi không gầy trơ xương như một số mẫu thường thấy, mà có thân hình vạm vỡ, như một người sống khổ hạnh nhưng có nếp sinh hoạt nghiêm khắc.

Tay Chúa giơ lên ban phép lành, đầu nghiêng nhẹ, mắt nhắm bình an. Vị trí đóng đinh ở cổ tay – chi tiết nhỏ nhưng rất ý nghĩa – và toàn bộ tư thế của Chúa trên thập giá gợi nên niềm kính phục, chiêm ngưỡng và cảm tạ.

Có lẽ đó chính là sự sắp đặt kỳ diệu của Thiên Chúa. Dù tôi đặt làm theo một mẫu khác, nhưng khi nhận tượng, hình ảnh hiện ra trước mắt lại đúng với hình dung trong lòng tôi hơn cả.

Trong toàn bộ quá trình, tôi không đưa ra bất cứ yêu cầu chi tiết nào – chỉ đơn thuần phó thác mọi sự cho Chúa và bàn tay người thợ.

Biến Không Gian Cầu Nguyện Thành Nơi Giao Thoa Đức Tin và Văn Hóa

Phía trước tượng là thập giá Thánh Benedicto – một món quà quý giá từ người anh thân thiết, cũng là cha đỡ đầu của tôi, dành tặng ngay từ khi tôi còn đang tìm hiểu đạo.

Đối với tôi, đây là dấu chỉ hộ vệ và là biểu tượng của lòng trung tín giữa những chập chùng thử thách.

Bên phải tượng là một gốc mai khô đã lật ngược – tôi gọi đó là “cây xã hội”, biểu tượng cho thực tại đời sống thường nhật. Bên trái là quyển Thánh Kinh – Lời Chúa luôn hiện diện bên tôi mỗi ngày.

Cách sắp đặt từ phải sang trái cũng phản ánh hành trình đi từ Đông phương truyền thống đến Tây phương Kitô giáo, như chính hành trình nội tâm của tôi.

Thêm vào đó là chân nến, bình xông trầm – những yếu tố rất gần gũi trong đời sống người Việt. Phía sau bàn thờ là một bức thư pháp viết bằng chữ Hán: “Thiên Chúa tựu thị ái” – nghĩa là “Thiên Chúa là Tình Yêu”.

Đây là nét chấm phá giúp tôi – một người Á Đông – cảm thấy sự hiện diện của Chúa trong một không gian quen thuộc, không bị xa lạ bởi khác biệt văn hóa.

Dẫu vậy, không phải ai cũng đồng cảm. Một vài người bạn Công giáo cho rằng bàn thờ của tôi có những yếu tố “không đúng chuẩn”.

Nhưng tôi tự hỏi: tại sao phải giới hạn Thiên Chúa trong một hình thức cụ thể nào đó? Tại sao Chúa – Đấng tạo dựng muôn loài – lại không thể hiện diện và đón nhận lòng mến từ bất cứ nền văn hóa nào?

Chúa – Đấng Hội Nhập Trên Mọi Nẻo Đường Dân Tộc

Thật vậy, trong bối cảnh hiện đại, khi văn hóa toàn cầu đang len lỏi vào từng ngõ ngách đời sống, thì chính người Kitô hữu cũng cần để Chúa “hội nhập” – không phải chỉ là những lý thuyết trên giấy, mà là sự hiện diện sống động của Người trong văn hóa dân tộc, trong nghệ thuật, trong tư duy, trong cách sống và cách thờ phượng.

Chúa không bị giới hạn bởi biên giới hay truyền thống. Chúa đến để yêu thương và cứu độ – không chỉ một dân tộc, mà là toàn thể nhân loại.

Và khi mỗi người chúng ta dám sống đức tin một cách trọn vẹn trong bối cảnh văn hóa của mình, thì chính khi ấy, chúng ta đang góp phần làm cho lời nguyện của Chúa Giêsu nên hiện thực:

“Con không chỉ cầu xin cho những người này, nhưng còn cho những ai nhờ lời họ mà tin vào Con, để tất cả nên một, như Cha ở trong Con và Con ở trong Cha, để họ cũng ở trong chúng ta” (Ga 17, 20 – 21).

Góc nhìn hội nhập văn hóa trong bài viết không chỉ thể hiện sự nhạy bén của một người Kitô hữu trong thời đại toàn cầu hóa, mà còn phản ánh tinh thần Công giáo đích thực: một Đức Tin không loại trừ văn hóa, mà thấm nhập và thánh hóa chính nền văn hóa bản địa.

Thay vì áp đặt, người tín hữu để cho Chúa hòa mình vào đời sống truyền thống – nơi Chúa không chỉ được nhận biết mà còn được yêu mến trong hình hài gần gũi, thân quen.

Đây chính là một hành trình gặp gỡ đầy yêu thương giữa Tin Mừng và văn hóa, đúng như Giáo hội từng mời gọi: “Tin Mừng cần được cắm rễ sâu trong mọi nền văn hóa và làm phong phú chúng bằng ánh sáng của Đức Kitô.”

---