Trong một xã hội được coi là biểu tượng của dân chủ châu Âu, một linh mục Công giáo lại đang đối mặt với án tù chỉ vì nói lên mối nguy từ chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan. Phải chăng quyền tự do ngôn luận và tự do tôn giáo – những giá trị tưởng chừng bất khả xâm phạm – đang bị lung lay ngay giữa lòng châu Âu?
Quyền tự do ngôn luận và tự do tôn giáo tại Tây Ban Nha đang đứng trước một thử thách nghiêm trọng khi linh mục Custodio Ballester có thể phải ngồi tù đến ba năm và nộp phạt chỉ vì những phát ngôn bị coi là “chống Hồi giáo” trong các bài viết và cuộc phỏng vấn nhiều năm trước.
Vụ việc đã làm dấy lên một cuộc tranh luận gay gắt không chỉ tại Tây Ban Nha mà còn trên toàn châu Âu: liệu việc lên tiếng cảnh báo về một mối đe dọa có thể bị biến thành tội ác?
Linh mục Ballester cùng hai người khác – linh mục Jesús Calvo và nhà báo Armando Robles – bị kiện bởi một hiệp hội Hồi giáo có tên “Hiệp hội chống Hồi giáo hóa Tây Ban Nha”.
Xem thêm:ĐGM Anphong Nguyễn Hữu Long lên tiếng về linh mục Antôn Đặng Hữu Nam
Các cáo buộc tập trung vào những phát biểu của họ trong một chương trình trực tuyến từ năm 2017, khi họ bàn về sự trỗi dậy của chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan tại châu Âu. Trong quá trình điều tra, Ballester khẳng định rằng “tất cả những gì tôi nói chưa bao giờ là hận thù hay phân biệt đối xử”, mà chỉ là sự cảnh báo dựa trên thực tế.
Trả lời phỏng vấn của CNA, linh mục Ballester nhấn mạnh: “Sự tồn vong của tự do ngôn luận tại Tây Ban Nha phụ thuộc vào phán quyết lần này. Nếu không, đất nước này sẽ rơi vào một dạng độc tài mới, nơi con người bị bắt giữ không chỉ vì điều họ nói mà còn vì điều họ nghĩ.” Sau phiên xử ngày 1 tháng 10, ông giữ thái độ bình tĩnh: “Chúng ta luôn phải chuẩn bị cho điều tồi tệ nhất. Nếu mọi chuyện suôn sẻ, tôi sẽ càng vui mừng hơn.”
Vụ việc này đã làm dấy lên những nghi ngờ sâu sắc về cách áp dụng luật “tội thù ghét” – vốn được cho là nhằm bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương, nhưng lại đang bị cáo buộc sử dụng có chọn lọc. Ballester cho rằng luật này “giống như một tấm séc trắng” vì không có định nghĩa rõ ràng về “thù ghét”, và “chỉ được dùng để truy tố người Công giáo, chứ chưa từng dùng để truy tố người Hồi giáo”.
Không chỉ bị chỉ trích vì các phát ngôn về Hồi giáo, Ballester còn bị các nhóm LGBTQ cáo buộc “kỳ thị đồng tính” khi ông bảo vệ giáo huấn truyền thống của Giáo hội. Ông cũng nhiều lần lên tiếng về nạn bách hại Kitô hữu ở Nigeria, Syria hay Bangladesh, nhưng theo ông, những cảnh báo ấy thường bị bỏ qua trong khi các cáo buộc “islamophobia” lại bị xử lý rất gay gắt.
Trước nguy cơ bị kết án, nhiều tổ chức và tín hữu đã lên tiếng ủng hộ Ballester. Tổ chức pháp lý Abogados Cristianos đã thu thập hơn 28.000 chữ ký yêu cầu tuyên trắng án. Nhiều người đã tập trung bên ngoài tòa án ở Málaga để giương biểu ngữ và ký vào các bản kiến nghị. Nhiều tổ chức xã hội dân sự khác cũng cảnh báo rằng vụ án này đang đe dọa nghiêm trọng tới nền tảng tự do tại châu Âu.
Bà María García, Chủ tịch Đài Quan sát Tự do Tôn giáo và Lương tâm Tây Ban Nha, nói: “Cha Custodio chỉ đang thực thi quyền tự do ngôn luận và lương tâm của mình để cảnh báo về mối đe dọa từ chủ nghĩa jihad cực đoan – điều đã từng gây chết chóc ngay tại đất nước chúng ta.”
Bà nhắc lại vụ tấn công năm 2023, khi một phần tử Hồi giáo cực đoan sát hại người phục vụ nhà thờ Diego Valencia và làm bị thương một linh mục. “Vậy tội ác là của người lên tiếng cảnh báo hay của kẻ gây ra bạo lực?”, bà đặt câu hỏi.
Nếu bị kết án, Ballester cho biết ông sẽ kháng cáo lên Tòa án Nhân quyền châu Âu. Ông khẳng định: “Mối đe dọa đối với tự do ngôn luận là có thật, và nếu chúng ta không đứng lên bảo vệ nó hôm nay, ngày mai chính chúng ta sẽ là những người im lặng vì sợ hãi.”
* Vụ việc linh mục Custodio Ballester bị truy tố ở Tây Ban Nha không chỉ là một sự kiện pháp lý đơn lẻ ở châu Âu, mà còn gợi mở một câu hỏi sâu xa hơn cho cả thế giới – trong đó có Việt Nam – về giới hạn và bản chất thực sự của quyền tự do ngôn luận.
Nếu ngay tại một quốc gia dân chủ lâu đời như Tây Ban Nha, tiếng nói cảnh báo về chủ nghĩa cực đoan cũng có thể bị hình sự hóa, thì câu hỏi đặt ra cho Việt Nam càng trở nên cấp thiết: liệu quyền tự do phát biểu chính kiến, đặc biệt là tiếng nói đức tin và lương tâm, có đang được tôn trọng đúng nghĩa?
Xem thêm:Linh mục Antôn Đặng Hữu Nam nói gì với Linh mục đoàn GP Vinh?
Tại Việt Nam, quyền tự do ngôn luận được ghi nhận trong Hiến pháp, nhưng thực tế thực thi lại nhiều khi phụ thuộc vào các yếu tố chính trị và xã hội. Không ít trường hợp, những người dám cất tiếng nói phản biện trước bất công xã hội, môi trường, hay lên tiếng bảo vệ đức tin Kitô giáo đã phải đối mặt với sự kiểm soát, thậm chí là trừng phạt.
Câu chuyện của linh mục Ballester vì thế trở thành một tấm gương phản chiếu rõ nét: khi quyền nói thật bị đe dọa, xã hội bắt đầu bước vào vùng xám nơi “điều được phép nói” và “điều không được phép nói” không còn do lương tâm quyết định, mà do quyền lực đặt ra.
Tự do ngôn luận không chỉ là quyền cá nhân, mà còn là nền tảng để bảo vệ công lý và sự thật. Nếu một xã hội giới hạn tiếng nói chỉ vì nó không phù hợp với “quan điểm chính thống”, thì sự thật sẽ dần bị bóp méo và niềm tin sẽ lung lay.
Cũng như Ballester khẳng định rằng ông chỉ “cảnh báo về mối nguy từ chủ nghĩa cực đoan”, nhiều người Công giáo Việt Nam cũng mong muốn quyền lên tiếng của họ – về đạo, về lẽ phải, về phẩm giá con người – được tôn trọng như một phần tất yếu của đời sống đức tin.
Vụ việc ở Tây Ban Nha là lời nhắc nhở rằng tự do ngôn luận không bao giờ là điều hiển nhiên, và nó cần được bảo vệ mỗi ngày – cả ở châu Âu lẫn Việt Nam. Một xã hội trưởng thành không phải là nơi không có tranh luận, mà là nơi tiếng nói cảnh báo, dù gây khó chịu, vẫn được lắng nghe và tôn trọng.
Tin liên quan:1 Cáo phó của Linh mục Antôn Đặng Hữu Nam
Mời Cộng Đoàn Thảo luận bài viết này: TẠI ĐÂY
