Lm Phêrô Phan Khắc Từ – Người đã nằm xuống, nhưng câu chuyện về ngài vẫn tiếp tục – không phải để tranh cãi, mà để thấu hiểu.
Cha Phan Khắc Từ – một đời dấn thân, một linh mục không ngại bước ra khỏi nhà thờ để sống cùng thân phận con người. Giữa những ồn ào, khen chê, bài viết này là một lời kể – chân thực, đầy tình nghĩa – về một con người đã sống trọn vẹn ơn gọi trong thời cuộc nhiều giông gió.
Xem thêm: Tranh cãi bài giảng an táng Lm. Phêrô Phan Khắc Từ – Linh mục Phêrô Nguyễn Văn Khải
Một cái nhìn khác, từ người đã từng sống bên cạnh Cha: NHỚ VÀ NGHĨ VỀ CHA PHAN KHẮC TỪ
(Bài viết của bác Hùng Phạm từ California)
Thú thực, tôi đã rất băn khoăn, lưỡng lự trước khi ngồi viết những dòng chữ này để chia sẻ. Khi đem tâm sự với một người bạn, tôi cũng được khuyên là “thôi, đừng viết gì nữa”, vì những gì viết ra có thể lại gây thêm những lời xì xào, sân si, tranh cãi – mà chẳng mang lại ích lợi gì. Chi bằng, dành thời gian cầu nguyện cho Cha sớm được hưởng tôn nhan Chúa.
Nhưng nếu tôi không viết những điều mình biết và nghĩ, thì chắc chắn tôi sẽ mang nợ với Cha. Bởi sự ra đi của ngài vẫn còn nhiều uẩn khúc, nhiều góc khuất – trong khi lại có lắm người đu bám vào tên tuổi ngài, nhân danh sự “thật”, nhưng lại dùng những lời mạ lỵ, vu khống, kết án cha một cách hồ đồ.
Theo tôi, những người này phát ngôn phần lớn từ cảm tính, từ những tin đồn không có cơ sở vững chắc – nên độ khả tín gần như bằng không. Hoặc giả, họ đến từ một thái độ chính trị quá khích như họ vốn có. Nhưng đáng buồn hơn, là họ thiếu cả sự bao dung, nhân hậu – thiếu đức bác ái mà người môn đệ của Thầy Giêsu cần phải có.
Ngay cả đứa con trai út của tôi – mới ngoài 40, đời sống đạo thì “trời ơi đất hỡi” lắm – mà cũng phải thốt lên:
“Chẳng hiểu, những ngày này ông cha ấy đang đi giảng khắp nơi – từ Âu sang Mỹ – thì ông ấy sẽ giảng dạy thế nào cho các cộng đoàn luôn há hốc miệng ra nghe về Lời Chúa, về lòng thương xót của Cha, về cách ứng xử với anh em mình khi phạm tội?”
Thực đáng buồn.
Tôi biết khá nhiều về Cha Phan Khắc Từ – biết từ những năm đầu 1960 lúc Cha còn là thầy, thỉnh thoảng về thăm Cha Phúc – một người chú của bố tôi và là nghĩa phụ của Cha tại Giáo xứ Vườn Ngô, Trảng Bom, Biên Hòa.
Xem thêm: Linh mục quốc doanh là gì? Có liên quan gì với tổ chức Ủy ban đoàn kết Công giáo?
Tôi biết Cha khi ngài tham gia vào cuộc đấu tranh của công nhân Hãng pin Con Ó năm 1970, lúc đang làm công nhân hốt xác ở Sài Gòn. Tôi biết Cha từ ngày về xứ Vườn Xoài làm phó xứ, là một trong những linh mục yêu cầu Đức Khâm Sứ rời Sài Gòn vào những tháng đầu sau ngày đất nước thống nhất.
Tôi cũng có nhiều lần gặp gỡ Cha tại văn phòng 15 Tú Xương, Quận 3 – trụ sở của báo Công giáo và Dân tộc. Tôi từng có những đêm ở Hà Nội, Điện Biên, sau khi làm việc ở nhiều nơi, chúng tôi lại cùng về ở chung phòng chuyện vãn tâm tình.
Có thể nói, chúng tôi là người đồng hương. Cha xuất thân từ Hội An – chỉ cách quê tôi mấy cánh đồng chiêm trũng, nơi dân vừa trồng lúa vừa trồng thuốc lào Vĩnh Bảo nổi tiếng.
Ngài vào Chủng viện ở Văn Khê, An Lão, Hải Phòng – sứ đạo sau đó di cư vào Nam, định cư ở Long Thành, cùng với nhiều sứ đạo Hải Phòng khác. Gia đình tôi cũng định cư ở Văn Hải – nơi gắn bó từ 1968 đến nay. Mối quan hệ này khiến chúng tôi thân mật.
Tôi từng hỏi Cha về những bí mật đời riêng, và Cha không hề giấu giếm. Tôi tin điều đó, vì có lần Cha khóc trước mặt tôi, trong căn phòng ở nhà khách tỉnh Điện Biên, khi kể lại chuyện đã từng có vợ con.
Tôi từng thẳng thắn hỏi Cha điều này, ngay đêm đầu tiên cùng ở chung phòng tại Điện Biên. Cha chỉ cười – nụ cười nhẹ nhàng và bình an, không bối rối hay giận dữ. Cha xác nhận đây là điều nhiều người đặt ra, kể cả anh em linh mục, và Đức Tổng Phaolô Nguyễn Văn Bình đã nhiều lần nói chuyện nghiêm túc với Cha.
Những cuộc trò chuyện ấy – vừa mang tình cha con, vừa như phán quan xét hỏi – chắc chắn vẫn được lưu tại văn khố Tòa Tổng.
Xem thêm: Lm Phêrô Phan Khắc Từ – Linh mục đầu tiên qua đời được báo chí Nhà nước đưa tin
Mọi người nói có “bằng chứng rõ ràng” về việc Cha có vợ con. Nhưng bằng chứng đó đâu? Giấy hôn thú? Giấy khai sinh? Nếu có bằng chứng hiển nhiên, thì liệu Đức Tổng và các cha trong Ban tư vấn có bao che cho Cha suốt năm này qua năm khác?
Nếu không có, thì những lời vu khống chẳng những xúc phạm Cha, mà còn là sự khinh rẻ đối với các đấng bản quyền – những người đã từng thề trung thành vâng phục.
Cha từng kể với tôi, trong những năm tháng đấu tranh, ngài phải sống lẫn lộn với những người cùng lý tưởng – trong đó có cả phụ nữ. Tình cảm từ họ như thế nào thì không rõ, nhưng Cha luôn giữ mình là linh mục. Sau này, có một bà làm thương nghiệp, gia đình tử tế, thường đến thăm Cha – cũng là người quen cũ. Trong một lần sinh nhật con bà, Cha được mời cắt bánh – từ đó, người ta rêu rao rằng Cha tổ chức sinh nhật cho con mình.
Chuyện linh mục có vợ con, hay tằng tịu với phụ nữ – trong thực tế và tin đồn – không phải hiếm. Nhưng nếu có bằng chứng rõ ràng, thì giáo phận nào cũng đã xử lý nghiêm khắc, không bao che. Còn đa phần chỉ là cảm tính – thấy linh mục nào thân mật với phụ nữ thì đơm đặt.
Trường hợp Cha Lờ ở một dòng tu lớn tại Sài Gòn cũng từng bị vu cáo vì một người phụ nữ lớn tuổi từng giúp đỡ Cha lúc ngài già yếu, không còn dễ dàng đi lại. Người phụ nữ ấy là người đáng kính, gia đình tử tế, có chị đang là Bề trên tu hội, từng hoạt động tại Trung tâm Mục vụ Tổng Giáo phận. Thế nhưng Bề trên vẫn ép Cha Lờ phải trở lại dòng, hăm dọa khai trừ Cha khỏi cộng đoàn.
Rồi khi ngài qua đời, họ còn có những hành động ngăn cản cả giám mục và anh em thân hữu đến tiễn biệt. Thái độ đó – theo tôi – là “bảo hoàng hơn vua”, nghiêm khắc hơn cả Chúa – Đấng chẳng bao giờ ném đá người phụ nữ ngoại tình bị bắt quả tang.
Cha Phan Khắc Từ đâu có ngoại tình? Đâu bị bắt quả tang? Thế mà người ta vẫn hung hăng “ném đá” Cha – cả khi ngài đã nằm xuống.
Chuyện Cha tham gia chính trị – Cha từng khẳng định rằng việc tham gia Ủy ban Đoàn kết Công giáo và một số tổ chức khác, kể cả làm đại biểu Quốc hội – không phải là làm chính trị theo nghĩa đảng phái. Dù các tổ chức này có sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, vấn đề là: tham gia để làm gì?
Trong thông điệp “Mối bận tâm xã hội” của Đức Gioan Phaolô II ban hành ngày 30/12/1987 có nói rõ: người tín hữu không được từ chối việc tham gia các sinh hoạt chính trị – nếu nhằm phục vụ con người và xã hội.
Theo Cha, tham gia là để có môi trường đối thoại trong bối cảnh đất nước lúc ấy – khi Giáo hội và Nhà nước chưa thật sự hiểu nhau. Nếu không tham gia, thì làm sao có thể tháo gỡ định kiến, mở đường cho các sinh hoạt tôn giáo được ổn định và phát triển?
Chính nhờ vai trò đó, Cha đã:
Xây dựng nhà thờ Vườn Xoài giữa muôn vàn khó khăn.
Bảo lãnh cho hàng chục linh mục tù cải tạo được phục hồi mục vụ.
Tổ chức Hội đồng Mục vụ giáo xứ đúng tinh thần Giáo luật, để giáo dân tham gia trực tiếp quản trị – kể cả tài chính.
Phát hành nhiều bộ sách giá trị như: giáo lý Công giáo Pháp, Ý; Tìm hiểu Kinh Thánh (cha Nguyễn Văn Trinh); các tác phẩm của cha Thiên Cẩm, Ngô Phúc Hậu…
Cha từ chối thụ hưởng danh lợi, sống hòa mình với người lao động. Ngài từng cùng công nhân hãng Pin Con Ó xuống đường, từng làm công nhân hốt rác. Sau này, với sự hỗ trợ của chính quyền, Cha xây dựng các mái ấm Thiên Phước – nuôi dưỡng trẻ em dị tật, nạn nhân chiến tranh.
Tôi từng thấy các em này – trong lễ an táng – đứng quanh linh cữu, dướn mình theo Cha trong giây phút vĩnh biệt. Đó là minh chứng cảm động nhất cho cuộc đời Cha.
Một sư cô ở Bình Dương từng kể, nhờ Cha giúp đỡ, cô được học tiếp, vào đại học, rồi làm bác sĩ, và bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ quốc gia về Tim mạch. Nay cô mở phòng khám miễn phí cho người nghèo – không phân biệt tôn giáo – như cách Cha từng gieo yêu thương không biên giới.
Phải chăng, tinh thần Công đồng Vatican II – “đối thoại trong tự do tôn giáo” – đã thấm sâu vào Cha ngay từ những năm du học ở Pháp?
Cha từng cùng một linh mục khác biểu tình trước Tòa Khâm Sứ, yêu cầu Đức Khâm Sứ rời Việt Nam sau 30/4/1975. Nhiều người lên án, coi là “phản giáo hội”. Nhưng xét cho cùng, Tòa Khâm Sứ không phải đất thánh. Sự kiện ấy chỉ nhạy cảm về thời điểm, chứ không xúc phạm đến tín lý hay các phẩm trật Giáo hội.
Vậy thì, tại sao lại lên án?
Người ta vẫn gọi Cha là “cha đỏ”, “cha chính trị”. Nhưng Cha chưa từng phản đạo, chưa từng bất tuân bề trên, chưa từng giảng lạc giáo. Tất cả sinh hoạt chính trị – xã hội của ngài – đều được báo cáo rõ ràng.
Tôi vẫn tin: tất cả những gì Cha đã làm – đều xuất phát từ sứ mệnh dấn thân của một linh mục – dám ra khỏi nhà thờ để đi vào đời sống, sống cùng người nghèo, chia sẻ với người bị bỏ rơi. Đó không phải là vinh quang thế tục, mà là con đường Thập giá.
Xin cúi đầu tưởng nhớ Cha.
Nguyện xin Chúa chúc lành cho tất cả mọi người.
—
Bài viết của tác giả Hùng Phạm không chỉ là một lời tưởng niệm dành cho Cha Phan Khắc Từ, mà còn là một chứng từ sống động về lòng trung tín, về sự thật, và về nhân tính của một linh mục từng gây nhiều tranh cãi.
Trong dòng chảy đầy cảm xúc, tác giả không tô hồng, cũng không né tránh những nghi vấn, thị phi đã bao quanh Cha Từ trong nhiều năm. Trái lại, ông đối diện với chúng bằng cái nhìn bình tĩnh, bằng trải nghiệm cá nhân chân thực, và bằng lòng tin sâu sắc vào Thiên Chúa cũng như vào con người Cha Từ – một linh mục dấn thân, đau khổ, can đảm bước ra khỏi vùng an toàn của chiếc áo dòng để hòa mình vào thân phận người nghèo, người yếu thế.
Bằng giọng văn bình dị mà chân thành, bài viết khơi gợi nơi người đọc một sự suy tư nghiêm túc về cách chúng ta phán xét người khác – nhất là những người đang cố gắng sống trọn vẹn ơn gọi của mình trong một thế giới nhiều định kiến và hiểu lầm.
Tác giả nhắc nhở: nếu không thể cảm thông, xin đừng vội kết án. Nếu không thể hiểu hết, xin hãy cầu nguyện. Và nếu đã từng yêu mến một con người đã sống hết mình cho tha nhân, thì xin hãy để cho sự thật, tình thương và lòng bao dung là những gì còn lại sau cùng.
—
Linh mục Phêrô Phan Khắc Từ (1937-2025) là một vị mục tử tận tụy, suốt đời cống hiến cho Giáo hội và xã hội Việt Nam. Ngài sinh ngày 19 tháng 1 năm 1937 tại xã Cao Minh, huyện Vĩnh Bảo, thành phố Hải Phòng, trong một gia đình nông dân nghèo. Ngay từ nhỏ, ngài đã thể hiện lòng yêu mến Thiên Chúa và quyết tâm theo đuổi ơn gọi linh mục.
Năm 15 tuổi, ngài được gửi học tại xứ đạo Văn Khê, sau đó vào Tiểu Chủng viện Chân Phúc Liêm (địa phận Hải Phòng). Sau Hiệp định Genève 1954, chủng viện chuyển vào Bình Đức, thuộc địa phận Mỹ Tho. Năm 1960, ngài học tại trường trung học Nguyễn Bá Tòng, Sài Gòn, và tiếp tục vào Đại Chủng viện Thánh Giuse Sài Gòn năm 1962.
Thụ phong linh mục: Ngày 14 tháng 5 năm 1968, tại Vương cung Thánh đường Đức Bà Sài Gòn, ngài được Đức Tổng Giám mục Phaolô Nguyễn Văn Bình truyền chức linh mục.
Phục vụ mục vụ: Sau khi thụ phong, ngài được bổ nhiệm làm phó xứ Vườn Xoài (giáo hạt Tân Định). Năm 1980, ngài trở thành chánh xứ giáo xứ Vườn Xoài và phục vụ đến khi nghỉ hưu năm 2011. Dưới sự dẫn dắt của ngài, nhà thờ Vườn Xoài được xây dựng năm 1981, trở thành ngôi nhà thờ Công giáo đầu tiên được xây dựng tại TP.HCM sau ngày thống nhất đất nước.
Linh mục Phêrô Phan Khắc Từ không chỉ giới hạn hoạt động trong phạm vi giáo xứ mà còn tích cực tham gia các hoạt động xã hội và chính trị:
Ủy ban Đoàn kết Công giáo Việt Nam: Ngài giữ vai trò Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng Thư ký Trung ương Ủy ban Đoàn kết Công giáo Việt Nam từ năm 1983 đến 2018, và sau đó là Phó Chủ tịch Trung ương từ 2018 đến 2023.
Đại biểu Quốc hội: Ngài được bầu làm Đại biểu Quốc hội các khóa VIII, IX và X (1987-2002), đồng thời là Ủy viên Ủy ban Về các vấn đề Xã hội của Quốc hội trong cùng thời gian.
Hoạt động từ thiện: Ngài thành lập và điều hành các cơ sở nuôi dưỡng trẻ em khuyết tật Thiên Phước tại Củ Chi, An Phú Đông (quận 12) và phường 16 (quận 8), chăm sóc hàng trăm trẻ em khuyết tật và nạn nhân chất độc da cam.
Trong bài giảng lễ an táng, linh mục Inhaxiô Hồ Văn Xuân nhận định:
“Nhìn lại hành trình 57 năm linh mục của cha Phêrô, có thể nói cha đã sống trọn vẹn tinh thần Phúc Âm. Đó là không phải để người ta phục vụ mà là phục vụ người khác.”
Linh mục Phêrô Phan Khắc Từ đã được Chúa gọi về lúc 22 giờ 03 phút ngày 1 tháng 4 năm 2025, hưởng thọ 89 tuổi. Thánh lễ an táng được cử hành vào ngày 5 tháng 4 năm 2025 tại nhà thờ Vườn Xoài, với sự tham dự của đông đảo giáo dân, linh mục và đại diện các cơ quan, tổ chức.
Cuộc đời và sự nghiệp của linh mục Phêrô Phan Khắc Từ là tấm gương sáng về lòng yêu thương, sự dấn thân phục vụ và tinh thần đoàn kết giữa đạo và đời.
CGVST.COM // Hùng Pham
Tin cùng chuyên mục
-
Chủ 1 CTY hơn 34.000 công nhân bao hết nhân viên đi hành hương Đức Mẹ. Tuyệt vời!
1 Gia đình tại GP Hải Phòng, trở lại đạo sau khi con trai uống nhầm thuốc chuột, chữa lành nhờ uống ‘Nước Thánh’
Chuyện khó tin nhưng có thật: Mẹ Là Nữ Tu, Con Trai Là Giám Mục
Bắt tạm giam Cha xứ vì kích động, nhưng ngay sau đó các chiến sĩ chết lặng khi biết sự thật
