Linh mục Nguyễn Hữu Lễ (sinh ngày 9 tháng 11 năm 1943, tại làng Hiếu Phụng, Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long) là con út trong một gia đình nông dân Công Giáo với năm anh chị em. Sau khi tốt nghiệp Tú Tài tại Vĩnh Long ở tuổi 20, ông được tuyển vào Đại Chủng Viện Sài Gòn, tu học trong bảy năm và được thụ phong linh mục vào ngày 29/4/1970.
Sau khi được phong chức, Cha Lễ chịu trách nhiệm mục vụ tại các họ đạo Sa-Đéc, Long Toàn, nhà thờ Chánh Tòa Vĩnh Long và chánh xứ La Mã – Bến Tre. Tuy nhiên vào đầu năm 1976, ông bị bắt với cáo buộc chống lại chế độ, và phải chịu án tù kéo dài suốt 13 năm, trong đó có đến 11 năm tại các trại tù ở miền Bắc, điển hình là trại trừng giới Quyết Tiến (gọi là “Cổng Trời”) nổi tiếng với điều kiện giam giữ khắc nghiệt.
Được phóng thích vào cuối năm 1988, Linh mục Lễ vượt biển đến Thái Lan và rồi theo lời mời của Giám mục Auckland – New Zealand, ông đến đó vào năm 1990, đảm nhiệm vai trò phụ trách cộng đồng Công Giáo Việt Nam. Đến năm 1994, ông được bổ nhiệm làm chánh xứ tại Auckland.
Trong hơn một thập kỷ sau, ông tích cực hoạt động khắp nơi, gặp gỡ cộng đồng người Việt hải ngoại, vận động với Nghị viện, chính giới và các tổ chức nhân quyền quốc tế để thay mặt đồng bào trong nước đấu tranh cho dân chủ, nhân quyền và tự do tôn giáo. Ông từng nhấn mạnh: “Trước khi làm Linh mục, tôi là một người Việt Nam.”
Ngày 2/9/2003, ông xuất bản cuốn bút ký nổi tiếng “Tôi Phải Sống” kể lại hành trình 13 năm tù đày và bài học cho đất nước. Cuốn sách tạo tiếng vang lớn, trở thành bestseller trong cộng đồng người Việt hải ngoại, được tái bản nhiều lần và dịch sang Anh, Pháp.
Tiếp đó, ngày 2/9/2005, ông công bố loạt bài kêu gọi người Việt yêu cầu trả lại tên “Sài Gòn”, bắt đầu Phong trào Quốc dân đòi trả tên Sài Gòn, được ra mắt chính thức tại Little Saigon vào ngày 15/1/2006, rồi lan rộng cả trong và ngoài nước. Đến ngày 2/9/2007, ông khởi động dự án làm phim tài liệu “Sự thật về Hồ Chí Minh” nằm trong chiến dịch “Tẩy trừ huyền thoại giả trá Hồ Chí Minh”.
Từ năm 2007, nhận thấy tầm ảnh hưởng của mình với cộng đồng, Giám mục Auckland đồng ý để ông thôi không giữ chức cha xứ nhằm chuyên tâm làm việc với cộng đồng và Phong trào trả tên Sài Gòn. Ông hiện giữ vai trò Tuyên úy Cộng đồng Công Giáo Việt Nam tại Auckland và đại diện Phong trào Quốc dân đòi trả tên Sài Gòn.
Gần đây, khi đã đến tuổi hơn 80, Linh mục vẫn xuất hiện trong các buổi ký tặng sách “Tôi Phải Sống”, nhấn mạnh rằng ông giàu vì có tình nghĩa với đồng bào, và trân trọng tinh thần dân tộc mà ông luôn ươm mầm qua sách và hành động.
Câu chuyện của Linh Mục Nguyễn Hữu Lễ
Trước năm 1975, cha Nguyễn Hữu Lễ phục vụ hơn năm năm tại các họ đạo miền Tây, đảm nhiệm vai trò phó xứ. Những ngày tháng đó, cuộc sống tuy đơn sơ nhưng đầy ắp công việc mục vụ.
Thế rồi năm 1976, khi tình hình đất nước đổi thay, ông bị bắt. Trước mặt các cán bộ, cha Lễ không giấu quan điểm của mình:
“Tôi không chấp nhận sống trong chế độ cộng sản, vì chủ trương vô thần và sự cai trị độc tài, tước đoạt hết các quyền căn bản của nhân dân. Nếu có điều kiện, tôi sẽ chống lại; nếu yếu thế, tôi sẽ trốn chạy; nhưng dứt khoát không đầu hàng. Tôi tin chế độ này không thể mang lại hạnh phúc cho dân tộc.”
Sau đó, ông bị giải ra miền Bắc, gắn với một vụ được cho là “chủ mưu cướp tàu Sông Hương” trong hành trình từ Tân Cảng ra Hải Phòng.
Cổng Trời – Quyết Tiến
Năm 1977, ông bị đày lên trại Quyết Tiến, sát biên giới Trung Quốc. Người ta vẫn gọi nơi ấy là “Cổng Trời” – cao hơn 2.500 mét so với mực nước biển, khí hậu lạnh buốt, lại là nơi giam giữ những tù nhân bất trị.
Trong một bức thư gửi em gái, một thi nhân ở cùng trại viết:
Phương ấy chẳng biết trời có lạnh
Anh ở phương này lạnh buốt xương
Cha Lễ kể, chính tại đây ông gặp “người tù kiệt xuất” – Đại úy biệt kích Nguyễn Hữu Luyện. Hai kẻ thù lớn của tù nhân là đói và rét. Nhà giam tường đá ẩm lạnh như tủ đông, cơm ăn chẳng bao giờ đủ no. Đêm đến, cả bọn phải co ro trong chăn rách.
Một lần được gọi ra gặp trại trưởng, tay chân cha tê cóng đến mức không với nổi chén trà nóng. Hàm răng va lập cập, miệng không thốt nổi lời. Mùa đông dưới 0°C, mặt hồ đóng băng, không ai dám tắm, chỉ lau người qua loa.
“Đây đúng là tử địa,” cha Lễ nhớ lại, “thần chết lúc nào cũng đứng chờ ở cửa.”
Chuyển trại và mưu thoát
Giữa năm 1978, khi Trung Quốc chuẩn bị gây chiến, tù nhân được chuyển về trại Thanh Cẩm, Thanh Hóa. Tại đây, cha Lễ cùng bốn bạn tù thân thiết lên kế hoạch vượt trại. Nhưng kế hoạch bất thành, cả nhóm bị bắt lại và lãnh đủ trận đòn thù.
Hôm đó, tên trật tự Bùi Đình Thi lao vào, túm tay anh Tiếp – một thiếu tá phi công – rồi dùng gót chân dậm điên cuồng vào ngực, vào bụng. Anh Tiếp đau quá kêu lớn:
“Chắc con chết mất, Mẹ ơi!”
Anh Lâm Thành Văn thì bị bỏ đói cho tới chết. Đại tá Trịnh Tiểu và giáo sư Nguyễn Sĩ Thuyên bị đánh tàn nhẫn.
Riêng cha Lễ, bị Thi và mấy cán bộ thay nhau đấm đá tới tấp. Ngã quỵ xuống đất, ông lẩm bẩm:
“Lạy Chúa, xin Người nhận lấy linh hồn con.”
Bản năng sinh tồn
Đúng lúc tưởng đã lìa đời, một luồng sức mạnh lạ thường trào dâng. Cha bật dậy, lao như con sư tử bị thương, húc mạnh vào Thi làm hắn ngã nhào. Rồi ông chạy thẳng về buồng giam, phóng lên bệ, chộp lấy móng cùm sắt nặng hơn 1,5 kg, giơ lên thủ thế.
“Bùi Đình Thi! Mày đã dồn tao vào bước đường cùng. Hôm nay tao đổi mạng với mày! Vô đây! Vô đây!”
Thi khựng lại ngay cửa, nghiến răng ken két:
“Đ… m… mày Lễ! Tao giết mày!”
May thay, chính cái móng cùm đã cứu mạng cha.
Một cán bộ bước tới, dường như khoái chí khi thấy hai tù sẵn sàng giết nhau.
Cán bộ: “Cùm cổ nó lại!”
Cha Lễ: “Báo cáo cán bộ, tôi không vào cùm. Nếu bị cùm, anh Thi sẽ đánh tôi chết.”
Cán bộ: “Tôi bảo anh vào!”
Cha Lễ: “Cán bộ có đảm bảo anh Thi không đánh tôi?”
Cán bộ: “Tôi bảo đảm!”
Sau này, cha nhớ lại:
“Lần đó tôi mới thấm hết sức mạnh của bản năng sinh tồn – thứ chỉ bùng lên khi sinh vật bị dồn đến chỗ không còn lối thoát.”
Lời nói với sĩ quan an ninh
Sau 13 năm tù đày, một hôm, một sĩ quan an ninh hỏi:
Sĩ quan: “Anh Lễ, anh nghĩ thế nào về chủ nghĩa cộng sản?”
Cha Lễ: “Thật lòng, tôi nghĩ chế độ này không thể tồn tại được.”
Sĩ quan: “Căn cứ vào đâu?”
Cha Lễ: “Vì nó đi ngược lại bản chất tự nhiên của con người – là nhu cầu chiếm hữu.”
Sĩ quan trầm ngâm, rồi hạ giọng:
Sĩ quan: “Anh Lễ, anh giữ suy nghĩ đó trong lòng. Tôi cũng nghĩ như anh, nhưng hoàn cảnh tôi… Khi nào được về, anh hãy tìm cách ra khỏi nước mà sống.”
MỚI ĐÂY. LINH MỤC NÓI VỀ VỤ: ‘Tôi bị Giám Mục GP Vinh đối xử còn thua con chó’ – LM Đặng Hữu Nam than thở
Mời Cộng Đoàn Thảo luận bài viết này: TẠI ĐÂY
