Ngày 6 tháng 9 năm 2025 đánh dấu một mốc son quan trọng trong hành trình mục vụ của Đức cha Anphongsô Nguyễn Hữu Long: kỷ niệm 12 năm ngày ngài thụ phong Giám mục. Đó là ngày 6 tháng 9 năm 2013, tại Nhà thờ Chính tòa Sơn Lộc thuộc Giáo phận Hưng Hóa, khi ngài được tấn phong làm Giám mục Phụ tá Giáo phận này, với hiệu tòa Gummi di Bizacena.
Châm ngôn Giám mục của ngài – “Mang vào mình mùi chiên” – lấy cảm hứng từ lời dạy của Đức Thánh Cha Phanxicô, đã trở thành kim chỉ nam cho sứ vụ mục tử của ngài: gần gũi với đoàn chiên, chia sẻ niềm vui và nỗi đau, và dấn thân không mệt mỏi cho sứ mệnh loan báo Tin Mừng.
Là một tín hữu Công giáo, tôi viết bài này với tinh thần hiệp thông và cầu nguyện, nhằm ôn lại hành trình của Đức cha Anphongsô, đặc biệt trong 12 năm Giám mục và gần 7 năm làm Giám mục Chính tòa Giáo phận Vinh (từ năm 2019). Bài viết dựa trên các nguồn thông tin công khai, nhằm trình bày một cách khách quan, rõ ràng và mạch lạc, không nhằm phán xét mà chỉ phản ánh những sự kiện, thành tựu và thử thách.
Trong bối cảnh Giáo hội Việt Nam đang đối mặt với nhiều biến động xã hội, hành trình của ngài là minh chứng cho sức mạnh của đối thoại, kiên nhẫn và đức tin. Chúng ta hãy cùng nhìn lại, với lời cầu nguyện xin Chúa ban bình an cho ngài và toàn thể Giáo hội.
Tiểu Sử Và Hành Trình Ơn Gọi
Đức cha Anphongsô Nguyễn Hữu Long sinh ngày 25 tháng 1 năm 1953 tại giáo xứ Đàn Giản (Kẻ Rùa), thuộc Tổng Giáo phận Hà Nội. Ngài lớn lên trong một gia đình Công giáo đạo hạnh, với anh trai là Linh mục Giuse Nguyễn Trí Dũng, người từng giữ vai trò Phó Chủ tịch Ủy ban Đoàn kết Công giáo Việt Nam.
Hành trình ơn gọi của ngài bắt đầu từ những năm tháng tuổi trẻ, khi ngài gia nhập Dòng Thánh Thể (Societas Sanctissimi Sacramenti – SSS) và theo học tại các chủng viện.
Ngài thụ phong linh mục ngày 29 tháng 12 năm 1990 tại Đà Nẵng, thuộc Dòng Thánh Thể. Sau đó, ngài tiếp tục tu nghiệp tại Canada và học Giáo luật tại Đại học Công giáo Paris, Pháp.
Trở về Việt Nam, ngài đảm nhận nhiều vai trò quan trọng: Linh hướng và sau đó là Giám đốc Đại chủng viện Huế từ năm 2011 đến 2013. Những năm tháng này đã rèn luyện cho ngài một tinh thần mục vụ sâu sắc, nhấn mạnh vào việc đào tạo linh mục và giáo dân, chuẩn bị cho sứ vụ lớn lao hơn.
Sự kiện thụ phong Giám mục năm 2013 đánh dấu bước ngoặt. Lúc bấy giờ, Giáo phận Hưng Hóa – một giáo phận rộng lớn với địa bàn miền núi Tây Bắc – đang cần một vị mục tử năng động để thúc đẩy công cuộc truyền giáo.
Đức cha Anphongsô được chọn, và ngài đã dành 5 năm đầu tiên của sứ vụ Giám mục tại đây, trước khi được bổ nhiệm làm Giám mục Chính tòa Giáo phận Vinh vào ngày 22 tháng 12 năm 2018, chính thức nhậm chức ngày 12 tháng 2 năm 2019.
Mục Vụ Tại Giáo Phận Hưng Hóa: Hành Trình Truyền Giáo Vùng Cao
Giai đoạn từ 2013 đến 2018 tại Giáo phận Hưng Hóa là thời kỳ Đức cha Anphongsô thể hiện rõ nét tinh thần “mang mùi chiên” qua công cuộc truyền giáo ở vùng cao.
Giáo phận Hưng Hóa bao phủ các tỉnh Yên Bái, Lào Cai, Phú Thọ, Điện Biên và một phần Lai Châu, với địa hình đồi núi hiểm trở và cộng đồng dân tộc thiểu số đa dạng như H’Mông, Dao, Thái… Đây là “cánh đồng truyền giáo” mà ngài thường nhắc đến với niềm vui xen lẫn gian nan.
Trong các phỏng vấn, Đức cha chia sẻ rằng công cuộc loan báo Tin Mừng tại đây đòi hỏi sự dấn thân trực tiếp: đi bộ hàng giờ qua núi rừng, sống cùng anh chị em dân tộc, học ngôn ngữ địa phương và chia sẻ đời sống hàng ngày.
Một câu chuyện tiêu biểu là chuyến mục vụ tại tỉnh Điện Biên từ ngày 24 đến 28 tháng 11 năm 2018, ngay trước khi ngài rời Hưng Hóa. Trong nhật ký chuyến đi, ngài thăm các cộng đoàn xa xôi, cử hành Thánh lễ, ban Bí tích Thêm Sức và khích lệ giáo dân vượt qua khó khăn kinh tế, văn hóa để sống đức tin. Ngài nhấn mạnh: “Truyền giáo không phải là áp đặt, mà là chứng tá bằng đời sống”.
Thành tựu nổi bật là việc mở rộng các cộng đoàn Công giáo giữa người dân tộc. Theo các nguồn từ Giáo phận Hưng Hóa, dưới sự dẫn dắt của ngài, số lượng giáo dân tăng đáng kể, với các chương trình đào tạo catechist (người dạy giáo lý) địa phương và xây dựng cơ sở vật chất đơn sơ nhưng thiết thực.
Ngài cũng thúc đẩy sự tham gia của giáo dân vào đời sống xã hội, như các dự án nông nghiệp bền vững và giáo dục, giúp đức tin không chỉ là việc thờ phượng mà còn là nguồn lực phát triển cộng đồng.
Một khía cạnh tích cực là sự hợp tác với các dòng tu và linh mục đoàn. Là Chủ tịch Ủy ban Loan báo Tin Mừng của Hội đồng Giám mục Việt Nam (2013-2019), ngài tổ chức các hội thảo và khóa đào tạo, nhấn mạnh mô hình “truyền giáo hiệp hành” – cùng đi, cùng lắng nghe và cùng hành động.
Địa thế Hưng Hóa như một bức tranh nên thơ, nhưng chính sự kiên trì của Đức cha đã biến những thử thách địa lý thành cơ hội loan báo Tin Mừng. Dù đối mặt với khó khăn như thiếu nhân sự và điều kiện thời tiết khắc nghiệt, hoa trái của giai đoạn này là hàng ngàn linh hồn được đón nhận đức tin, và một Giáo hội địa phương vững mạnh hơn.
Chuyển Sang Giáo Phận Vinh: Thử Thách Và Đối Thoại
Ngày 20 tháng 1 năm 2019, Đức cha Anphongsô đến Tòa Giám mục Xã Đoài, Giáo phận Vinh, sau khi chia tay Hưng Hóa. Giáo phận Vinh – trải dài toàn tỉnh Nghệ An – là một trong những giáo phận lớn nhất Việt Nam, với lịch sử đức tin hào hùng từ thế kỷ 17, nhưng cũng đầy thử thách: căng thẳng đất đai, quan hệ với chính quyền và các vấn đề nội bộ.
Ngài nhậm chức chính thức ngày 12 tháng 2 năm 2019, với lời hứa “xây dựng hiệp thông và phục vụ đoàn chiên”.
Gần 7 năm tại Vinh (tính đến 2025), sứ vụ của ngài tập trung vào việc chữa lành vết thương lịch sử và thúc đẩy đối thoại. Một trong những phương châm là “hiệp hành”, phù hợp với đường hướng của Thượng Hội đồng Giám mục thế giới.
Ngài khuyến khích giáo dân sống “tốt đời đẹp đạo”, tham gia hoạt động xã hội như cứu trợ lũ lụt, và xây dựng mối quan hệ tốt với chính quyền. Các hoạt động như rước kiệu Giáng Sinh công khai và chương trình bác ái được xã hội ghi nhận, góp phần cải thiện hình ảnh Giáo hội.
Xem thêm: Đức cha Anphong Nguyễn Hữu Long làm 1 số việc mà 60 năm qua GP Vinh ‘chưa làm được’
Tuy nhiên, giai đoạn này không thiếu thử thách. Ngài đối mặt với chỉ trích từ một số cá nhân trên mạng xã hội, nhưng chọn thái độ thinh lặng và cầu nguyện, tránh tranh cãi công khai. Các nguồn nhấn mạnh rằng ngài ưu tiên “hoa trái” – kết quả cụ thể – để chứng minh đường hướng mục vụ.
Các Sự Kiện Nổi Bật Tại Giáo Phận Vinh
Gần 7 năm mục vụ tại Giáo phận Vinh (tính đến năm 2025) đã chứng kiến Đức cha Anphongsô Nguyễn Hữu Long đối mặt với nhiều thử thách phức tạp, từ các vấn đề nội bộ đến quan hệ với chính quyền địa phương.
Những sự kiện này không chỉ phản ánh bối cảnh lịch sử lâu dài của Giáo phận – nơi đức tin Công giáo đã tồn tại qua hàng thế kỷ với những giai đoạn căng thẳng – mà còn thể hiện cách tiếp cận mục vụ của ngài: ưu tiên đối thoại, minh bạch và hiệp thông.
Dưới đây là phân tích chi tiết từng vụ việc nổi bật, dựa trên các nguồn thông tin công khai, nhằm trình bày khách quan các sự kiện, bối cảnh, hành động của Đức cha và kết quả. Các vụ việc được sắp xếp theo chủ đề, với trọng tâm vào vai trò của ngài trong việc giải quyết.
Vụ Việc Linh Mục Hồ Hữu Hòa
Linh mục Hồ Hữu Hòa, từng phục vụ tại Giáo phận Vinh, là trung tâm của một số tranh cãi liên quan đến hoạt động mục vụ và các cáo buộc cá nhân. Vụ việc này nổi lên từ khoảng năm 2023-2025, thường được thảo luận trên các diễn đàn Công giáo trực tuyến, với một số cáo buộc được cho là nhằm vu khống hoặc làm suy yếu uy tín của Đức cha Anphongsô.
– Bối cảnh và cáo buộc chính: Linh mục Hòa bị cáo buộc liên quan đến các vấn đề như truyền chức bất hợp pháp hoặc các hoạt động không phù hợp với giáo luật. Một số nguồn cho rằng vụ việc bắt nguồn từ các tranh chấp nội bộ, nơi Linh mục Hòa được sử dụng như “công cụ” để chỉ trích lãnh đạo Giáo phận.
Ví dụ, trong các bài viết từ năm 2024, có đề cập đến lời tố cáo từ Linh mục Antôn Đặng Hữu Nam, cho rằng Linh mục Hòa có liên hệ với một số hoạt động gây rối, thậm chí bị vu cáo là “người của Đức cha” để che đậy các vấn đề khác.
Các cáo buộc bao gồm việc Linh mục Hòa bị cho là đã tham gia vào các buổi lễ hoặc hoạt động không được phê chuẩn, dẫn đến căng thẳng với một số giáo dân và linh mục khác.
– Vai trò và phản hồi của Đức cha Anphongsô: Đức cha đã lên tiếng làm rõ sự thật qua các thông báo chính thức từ Tòa Giám mục, nhấn mạnh rằng các cáo buộc là “chiêu trò kích động” và không phản ánh thực tế mục vụ của Giáo phận.
Ngày 24 tháng 8 năm 2025, trong một tuyên bố gián tiếp qua các kênh truyền thông Công giáo, ngài kêu gọi giáo dân phân định thiêng liêng và tránh lan truyền thông tin sai lệch. Phương pháp của ngài là tránh tranh cãi công khai, thay vào đó tập trung vào việc điều tra nội bộ theo giáo luật, nhằm bảo vệ danh dự của các linh mục và duy trì hiệp thông.
Không có bằng chứng cho thấy Đức cha trực tiếp can thiệp vào vụ việc cá nhân của Linh mục Hòa, nhưng ngài đã sử dụng vụ này để nhắc nhở về nhu cầu minh bạch trong Giáo hội.
– Kết quả và tác động: Đến năm 2025, vụ việc vẫn là chủ đề tranh luận trên mạng xã hội, nhưng không dẫn đến thay đổi lớn trong cấu trúc Giáo phận. Nó nhấn mạnh thách thức của truyền thông kỹ thuật số đối với Giáo hội, nơi thông tin có thể bị bóp méo.
Một số nguồn nhận định rằng vụ việc đã thúc đẩy Đức cha tăng cường đào tạo về truyền thông cho linh mục đoàn, nhằm giảm thiểu các xung đột tương tự. Tổng thể, vụ việc phản ánh nhu cầu chữa lành nội bộ, với Đức cha đóng vai trò như một vị mục tử kiên nhẫn.
Vụ Việc Linh Mục Antôn Đặng Hữu Nam
Linh mục Antôn Đặng Hữu Nam, một nhân vật nổi bật trong Giáo phận Vinh, được biết đến với các hoạt động bảo vệ môi trường, quyền lợi giáo dân và chỉ trích chính quyền địa phương. Vụ việc liên quan đến ngài kéo dài từ năm 2017 nhưng leo thang trong giai đoạn 2023-2025, với mâu thuẫn trực tiếp với Đức cha Anphongsô.
– Bối cảnh và cáo buộc chính: Linh mục Nam từng quản xứ tại các giáo xứ như Mỹ Khánh và Phú Yên, nơi ngài dẫn dắt các cuộc biểu tình ôn hòa chống ô nhiễm môi trường (liên quan đến Formosa) và đòi quyền sử dụng đất đai tôn giáo.
Từ năm 2023, ngài công khai phản biện một số quyết định của Đức cha, như cách xử lý các vụ đất đai (ví dụ: Trại Gáo) và cáo buộc ngài “thân chính quyền” hoặc thiếu kiên quyết bảo vệ giáo dân.
Các video và bài viết trên mạng xã hội từ năm 2023-2025 cho thấy Linh mục Nam tố cáo Đức cha về việc “bỏ rơi” một số linh mục hoặc giáo dân, dẫn đến tranh cãi rộng rãi. Ví dụ, một video ngày 5 tháng trước (tháng 8 năm 2025) ghi lại lời phản biện của ngài, thu hút hàng ngàn lượt xem và bình luận chia rẽ.
– Vai trò và phản hồi của Đức cha Anphongsô: Đức cha chọn cách tiếp cận thinh lặng ban đầu, tránh đối đầu trực tiếp để không làm sâu sắc thêm chia rẽ. Trong các cuộc họp linh mục đoàn năm 2024, ngài nhấn mạnh sự thật và kêu gọi cầu nguyện, đồng thời thành lập các ủy ban điều tra để xử lý cáo buộc.
Ngày 15 tháng 6 năm 2024, qua một thông cáo từ Tòa Giám mục, Đức cha khẳng định rằng các quyết định của ngài nhằm mục tiêu hòa bình lâu dài, không phải thỏa hiệp. Ngài cũng gặp riêng Linh mục Nam để đối thoại, dù kết quả không được công khai chi tiết. Phương pháp này phản ánh châm ngôn “mang mùi chiên” – gần gũi nhưng kiên định với giáo luật.
– Kết quả và tác động: Vụ việc dẫn đến Linh mục Nam bị đình chỉ một số hoạt động mục vụ từ năm 2019 (dưới thời Đức cha tiền nhiệm), nhưng đến năm 2025, ngài vẫn hoạt động trên mạng xã hội.
Nó gây chia rẽ trong Giáo phận, với một bên ủng hộ Linh mục Nam vì tinh thần đấu tranh, bên kia ủng hộ Đức cha vì cách tiếp cận đối thoại. Tổng thể, vụ việc thúc đẩy Giáo phận tăng cường hiệp hành, với các hội thảo về mục vụ xã hội được tổ chức dưới sự dẫn dắt của Đức cha.
Vụ Việc Trại Gáo
Vụ đất đai tại giáo xứ Trại Gáo (hay Đền Thánh Antôn Trại Gáo) là một trong những thử thách lớn nhất, liên quan đến tranh chấp quyền sử dụng đất giữa Giáo phận và chính quyền địa phương, kéo dài từ năm 2023 đến 2025.
– Bối cảnh và cáo buộc chính: Đất đai tại Trại Gáo bị cáo buộc được sử dụng không đúng mục đích tôn giáo, dẫn đến khiếu nại từ giáo dân và can thiệp từ chính quyền. Năm 2023, một số giáo dân gửi tâm thư tố cáo các vấn đề quản lý, liên quan đến Linh mục quản xứ và cáo buộc tham nhũng. Linh mục Đặng Hữu Nam từng vạch trần một số vấn đề, làm vụ việc trở nên phức tạp hơn.
– Vai trò và phản hồi của Đức cha Anphongsô: Năm 2023, Đức cha thành lập Ban Điều tra độc lập để xem xét các cáo buộc. Ngày 22 tháng 6 năm 2023, ngài gặp gỡ trực tiếp giáo dân để công bố kết quả điều tra, nhấn mạnh công lý và minh bạch qua các video ghi lại buổi gặp.
Quan điểm của ngài là giải quyết theo giáo luật và pháp luật, tránh xung đột. Dù một số giáo dân bày tỏ bất đồng qua tâm thư, Đức cha tiếp tục theo dõi vụ việc đến năm 2025, với các cuộc đối thoại định kỳ.
– Kết quả và tác động: Vụ việc dần được giải quyết, với một phần đất được công nhận quyền sử dụng cho Giáo phận. Đến năm 2025, nó trở thành bài học về quản lý tài sản Giáo hội, thúc đẩy Đức cha ban hành các hướng dẫn mới về minh bạch tài chính.
Vụ Việc Thuận Nghĩa
Sự kiện tại giáo xứ Thuận Nghĩa vào ngày 18 tháng 8 năm 2025 liên quan đến lễ Thêm Sức bị hoãn, gây thất vọng cho giáo dân.
– Bối cảnh và cáo buộc chính: Giáo xứ đã chuẩn bị đầy đủ: nộp đơn xin phép, danh sách ứng viên lãnh nhận Bí tích, học giáo lý, sắp xếp phụng vụ với ca đoàn và đội lễ sinh. Tuy nhiên, Đức cha Anphongsô không tham dự Thánh lễ dự kiến lúc 6 giờ sáng, dẫn đến giáo dân tập trung từ 5h30 phải ra về lúc 7h30 trong tâm trạng hụt hẫng.
Bài viết trên các nguồn Công giáo mô tả đây là “sự bùng” bất ngờ, không có giải thích rõ ràng từ linh mục đoàn. Ngữ cảnh thêm phức tạp do tranh cãi trước đó với Linh mục Phêrô Nguyễn Xuân Quý, người từng để chính quyền can thiệp gây rối.
– Vai trò và phản hồi của Đức cha Anphongsô: Lý do cụ thể không được nêu rõ, nhưng loa truyền thanh thông báo lúc 12 giờ trưa rằng Thánh lễ sẽ diễn ra buổi tối. Đức cha không đưa ra tuyên bố công khai ngay lập tức, dẫn đến chỉ trích về thiếu giao tiếp. Tuy nhiên, các nguồn cho rằng đây có thể là vấn đề lịch trình hoặc nội bộ, và ngài có thể đã giải quyết sau đó qua các kênh riêng.
– Kết quả và tác động: Giáo dân bày tỏ mong muốn lời giải thích minh bạch để tránh lặp lại. Vụ việc nhấn mạnh nhu cầu cải thiện giao tiếp giữa Giám mục và giáo xứ, với hy vọng Đức cha sẽ tăng cường các cuộc viếng thăm mục vụ.
Xem thêm: Lễ Thêm Sức tại Giáo Xứ Thuận Nghĩa bị Đức Cha ‘Bùng’ giáo dân ngậm ngùi ra về
Vụ Việc Con Cuông Và Cầu Rầm
Hai vụ việc này đại diện cho thành tựu tích cực, nơi Đức cha Anphongsô thành công trong việc giải quyết tranh chấp đất đai qua đối thoại.
– Vụ việc Cầu Rầm: Nhà thờ Cầu Rầm bị phá hủy năm 1968, đất 25.000 m² bị quản lý bởi nhà nước suốt 56 năm. Giáo dân đấu tranh qua kiến nghị và thánh lễ, nhưng căng thẳng kéo dài. Đức cha áp dụng đối thoại ôn hòa, bổ nhiệm Cha Phaolô Nguyễn Văn Kế và Cha Giuse Nguyễn Viết Lập làm quản xứ. Kết quả: Năm 2024, chính quyền cấp “bìa đỏ” cho toàn bộ đất, trị giá gần 4.000 tỷ đồng, công nhận công lý và mở đường cho trung tâm mục vụ.
– Vụ việc Con Cuông: Tại huyện miền núi Con Cuông, cộng đoàn Công giáo non trẻ đối mặt rào cản, từng bị ngăn cản sinh hoạt (như Cha Đặng Hữu Nam dâng lễ ngoài trời năm 2011-2013). Đức cha giao phó cho Cha Antôn Trần Văn Tú, kiên trì đối thoại. Kết quả: Tháng 8 năm 2025, cấp giấy chứng nhận đất, mang lại nơi thờ phượng ổn định và phát triển đức tin.
Những thành tựu này minh chứng sức mạnh của “hiệp hành”, chữa lành vết thương lịch sử và xây dựng hòa hợp xã hội.
Các Đóng Góp Khác Và Vai Trò Trong Hội Đồng Giám Mục
Bên cạnh mục vụ địa phương, Đức cha Anphongsô giữ vai trò Phụ trách Hội Thừa sai Việt Nam (nhiệm kỳ 2020-2025 và 2022-2025). Ngài thúc đẩy sứ vụ truyền giáo toàn quốc, tổ chức các chương trình đào tạo và hỗ trợ các giáo phận biên giới.
Trong Giáo phận Vinh, ngài cấm sử dụng chuông phóng thanh, khuyến khích chuông truyền thống để tôn trọng cộng đồng xung quanh.
Ngài cũng tham gia các hoạt động bác ái, như hỗ trợ nạn nhân lũ lụt và chương trình giáo dục. Dù đối mặt chỉ trích, ngài chọn cầu nguyện và hành động, thể hiện đức tin sâu sắc.
Kết Luận: Hành Trình Tiếp Tục Với Hy Vọng
Kỷ niệm 12 năm Giám mục và gần 7 năm tại Vinh là dịp để chúng ta, những tín hữu Công giáo, suy ngẫm về hành trình của Đức cha Anphongsô Nguyễn Hữu Long.
Từ vùng cao Hưng Hóa với truyền giáo tích cực, đến Vinh với thử thách đất đai và nội bộ, ngài đã thể hiện tinh thần mục tử kiên nhẫn, đối thoại và hiệp thông. Dù có tranh cãi, hoa trái như giải quyết Cầu Rầm và Con Cuông chứng tỏ đường hướng của ngài mang lại bình an.
Là tác giả, tôi cầu nguyện xin Chúa ban sức mạnh cho ngài, và mời gọi anh chị em hiệp thông trong lời cầu: “Lạy Chúa, xin giữ gìn Đức cha Anphongsô, để ngài tiếp tục mang mùi chiên giữa đoàn chiên Chúa”. Hành trình còn dài, nhưng với đức tin, Giáo hội sẽ vượt qua.
*Bài viết do 1 tác giả thuộc GP Vinh gửi cho CGVST.COM.
Mời Cộng Đoàn Thảo luận bài viết này: TẠI ĐÂY
