Đã xua quân xâm lược, Putin còn đi khiếu nại với Đức Giáo Hoàng

CGvST | 15/06/2025

---

Ngày 4/6/2025, Điện Kremlin thông báo Tổng thống Vladimir Putin đã điện đàm với Đức Giáo hoàng Lêô XIV, cáo buộc Kyiv leo thang chiến tranh và kêu gọi Vatican “đóng vai trò tích cực hơn” trong việc ủng hộ quyền tự do tôn giáo ở Ukraine, đặc biệt cho Giáo hội Chính Thống giáo Ukraine liên hệ với Moscow.

Putin tuyên bố rằng “chính quyền Kyiv đang lợi dụng việc leo thang xung đột và đang tiến hành phá hoại các cơ sở hạ tầng dân sự trên lãnh thổ Nga”. Ngài được cho là cảm ơn Vatican vì sẵn lòng hỗ trợ giải quyết “cuộc khủng hoảng” (ám chỉ chiến tranh Nga gây ra ở Ukraine) trên cơ sở “phi chính trị hóa”, đặc biệt về trao đổi tù nhân và trả thi thể binh sĩ.

Cuộc điện đàm, lần đầu tiên giữa Putin và Đức Giáo hoàng Lêô XIV, diễn ra trong bối cảnh căng thẳng Nga-Ukraine kéo dài từ 2022. Theo X, Ngài kêu gọi Putin thực hiện “một cử chỉ thúc đẩy hòa bình” ở Ukraine, nhấn mạnh tầm quan trọng của đối thoại. Putin khẳng định Nga muốn hòa bình qua “các biện pháp chính trị và ngoại giao”, nhưng cho rằng Ukraine cố tình phá hoại tiến trình này.

Vatican chưa công bố tuyên bố chính thức, nhưng nguồn tin từ Reuters cho biết Ngài nhấn mạnh giải pháp hòa bình phải tôn trọng luật quốc tế và quyền con người. Cuộc gọi này tiếp nối truyền thống ngoại giao của Vatican, từng được Đức Giáo hoàng Francis áp dụng khi tìm cách trung gian hòa giải giữa Nga và Ukraine. Bài viết gốc: KyivIndependent

Bối cảnh xung đột Nga-Ukraine

Cuộc chiến Nga xâm lược Ukraine, bắt đầu từ 2/2022, đã gây thiệt hại nặng nề. Hàng trăm nhà thờ bị phá hủy, hàng chục linh mục bị giết hoặc bắt cóc, và các nhóm tôn giáo không tuân theo Chính Thống giáo Moscow bị cấm. Theo Liên minh Tự do Tôn giáo Quốc tế, từ 2022 đến 2/2025, 67 giáo sĩ đa tín ngưỡng đã bị giết.

Nga thúc đẩy Giáo hội Chính Thống giáo Nga, do Điện Kremlin kiểm soát, trong khi đàn áp các tôn giáo khác ở vùng chiếm đóng, như Giáo hội Chính Thống giáo Ukraine tự trị, Công giáo Ukraine Nghi lễ Đông phương, Công giáo Rôma, Tin Lành, Hồi giáo, và Nhân chứng Giê-hô-va. Ukraine cáo buộc Moscow sử dụng tôn giáo như công cụ chính trị, củng cố quyền lực ở các vùng chiếm đóng.

Tại Melitopol, tỉnh Zaporizhzhia, bị Nga chiếm từ 2022, bộ phim tài liệu No God but Theirs của Kyiv Independent phơi bày đàn áp Kitô hữu. Nhà thờ Tin Lành và Công giáo bị cấm, tài sản bị tịch thu, giáo sĩ bị trục xuất hoặc đe dọa. Nhiều tín hữu phải thờ phượng bí mật, đối mặt nguy cơ bị bắt.

Các nguồn từ X cho thấy dư luận quốc tế quan tâm đến cuộc điện đàm, với một số ý kiến chỉ trích Putin lợi dụng Vatican để biện minh cho hành động quân sự. Trong khi đó, Ukraine kêu gọi thế giới nhận rõ chiến lược của Nga trong việc thao túng tôn giáo để củng cố chiếm đóng.

Chi tiết cuộc điện đàm: Ý nghĩa và phản ứng

Cuộc điện đàm giữa Putin và Đức Giáo hoàng Lêô XIV là sự kiện ngoại giao đáng chú ý, đánh dấu nỗ lực của Nga trong việc tìm kiếm sự ủng hộ từ Vatican. Theo Điện Kremlin, Putin nhấn mạnh rằng Ukraine “đang cố tình leo thang xung đột” và yêu cầu Vatican bảo vệ quyền của Giáo hội Chính Thống giáo Ukraine thuộc Moscow, vốn bị Kyiv hạn chế do liên hệ với Nga.

Ngài đáp lại bằng lời kêu gọi hòa bình, nhấn mạnh rằng mọi giải pháp phải dựa trên đối thoại và tôn trọng quyền tự do tôn giáo. Một bài đăng trên X từ @CerfiaFR trích dẫn Vatican cho biết Ngài yêu cầu Putin thực hiện “un geste en faveur de la paix” (một cử chỉ thúc đẩy hòa bình). Điều này phản ánh lập trường trung lập của Vatican, tránh chỉ trích trực tiếp Nga, như cách Đức Giáo hoàng Francis từng làm.

Tuy nhiên, Ukraine bày tỏ lo ngại rằng cuộc gọi có thể bị Nga lợi dụng để tuyên truyền. Đại diện Bộ Ngoại giao Ukraine, Oleg Nikolenko, từng chỉ trích Đức Giáo hoàng Francis năm 2023 vì phát biểu ngợi ca đế quốc Nga, cho rằng những lời nói như vậy “khuyến khích chủ nghĩa đế quốc Nga”, nguyên nhân chính của chiến tranh. Phản ứng tương tự có thể xuất hiện nếu Vatican tỏ ra nghiêng về Chính Thống giáo Moscow.

Các nhà phân tích từ Catholic News Agency nhận định rằng Vatican đang cố giữ vai trò trung gian, như trong các cuộc đàm phán trao đổi tù nhân trước đây. Tuy nhiên, việc Nga yêu cầu ủng hộ Chính Thống giáo Moscow đặt Vatican vào tình thế khó xử, khi Ukraine xem giáo hội này là công cụ của Kremlin.

Đàn áp tôn giáo ở Ukraine: Lời chứng từ Melitopol

Bộ phim No God but Theirs của Kyiv Independent mô tả chi tiết đàn áp Kitô hữu ở Melitopol. Các nhà thờ Tin Lành và Công giáo bị cấm hoạt động, tài sản bị tịch thu. Giáo sĩ bị buộc rời đi hoặc đối mặt đe dọa. Nga vu cáo họ tàng trữ vũ khí, khiến nhiều cộng đồng phải thờ phượng bí mật.

Kyiv Independent phỏng vấn bốn lãnh đạo Kitô giáo:

– Giám mục Dmytro Bodyu (Giáo hội Ngũ Tuần “Word of Life”): Mô tả cách Nga đóng cửa nhà thờ, bắt giáo dân phá bỏ biểu tượng tôn giáo.

– Cha Oleksandr Bohomaz (Công giáo Ukraine Nghi lễ Đông phương): Chứng kiến giáo xứ bị chiếm, linh mục bị đe dọa tính mạng.

– Mục sư Mykhailo Brytsyn và Ihor Ivashchuk (Baptist “Grace”): Báo cáo tín hữu bị tra hỏi, nhà thờ bị biến thành kho quân sự.

Những lời chứng này cho thấy Nga nhắm vào các nhóm tôn giáo độc lập để củng cố kiểm soát, đồng thời thúc đẩy Chính Thống giáo Moscow như biểu tượng thống nhất. Theo National Catholic Reporter, nếu Nga thắng, tự do tôn giáo ở Ukraine sẽ bị hạn chế nghiêm trọng.

Vai trò Chính Thống giáo Moscow trong xung đột

Giáo hội Chính Thống giáo Nga, dưới sự lãnh đạo của Thượng phụ Kirill, đóng vai trò quan trọng trong chiến lược của Putin. Kirill từng gọi chiến tranh là cuộc chiến chống lại “các giá trị phương Tây”, như hôn nhân đồng giới, và biện minh rằng Nga bảo vệ “đất thánh” bao gồm Ukraine.

Năm 2019, Giáo hội Chính Thống giáo Ukraine tách khỏi Moscow, được Thượng phụ Constantinople công nhận độc lập, gây căng thẳng với Kirill. Ukraine ban hành Luật 8371 năm 2024, hạn chế hoạt động của các giáo hội liên hệ với Moscow, xem đây là biện pháp bảo vệ an ninh quốc gia. Thượng phụ Kirill và Putin chỉ trích luật này là vi phạm tự do tôn giáo.

Đức Giáo hoàng Francis từng phản đối Luật 8371, cho rằng “những người cầu nguyện không làm điều ác” và cần được tự do thờ phượng. Lập trường này gây tranh cãi, khi Thượng phụ Sviatoslav Shevchuk của Công giáo Hy Lạp Ukraine ủng hộ luật, xem Chính Thống giáo Moscow là “đại diện chiến tranh của Putin”.

Tác động nhân đạo và ngoại giao Vatican

Chiến tranh đã gây thảm họa nhân đạo: hơn 6,000 dân thường thiệt mạng, bao gồm 400 trẻ em, hàng triệu người mất nhà cửa. Nga bị cáo buộc trục xuất trẻ em Ukraine, gây phẫn nộ trong Giáo hội Công giáo Ukraine. Các cuộc tấn công vào hạ tầng dân sự, như Kherson ngày 5/6/2025, làm tình hình thêm nghiêm trọng.

Vatican duy trì ngoại giao trung lập, từng gửi hồng y đến Kyiv và Moscow để thúc đẩy hòa đàm. Đức Giáo hoàng Francis gọi chiến tranh là “vô nghĩa”, kêu gọi đàm phán thực sự. Cuộc điện đàm với Putin cho thấy Đức Giáo hoàng Lêô XIV tiếp tục cách tiếp cận này, nhưng việc Nga yêu cầu ủng hộ Chính Thống giáo Moscow đặt ra thách thức mới.

Kết luận: Thách thức cho Vatican

Cuộc điện đàm giữa Putin và Đức Giáo hoàng Lêô XIV phơi bày mâu thuẫn trong xung đột Nga-Ukraine, đặc biệt về tự do tôn giáo. Putin tìm cách lôi kéo Vatican để bảo vệ Chính Thống giáo Moscow, trong khi Ukraine tố Nga đàn áp các tôn giáo độc lập. Lời chứng từ Melitopol và số liệu thiệt hại cho thấy quy mô đàn áp tôn giáo dưới sự chiếm đóng của Nga.

Ngài đứng trước bài toán khó: làm trung gian hòa bình hay phản đối rõ ràng vi phạm nhân quyền? Lập trường của Vatican sẽ ảnh hưởng đến ngoại giao tôn giáo và hy vọng hòa bình ở Ukraine. Câu chuyện đức tin ở Melitopol, như dân làng Sri Lanka thoát sóng thần năm 2004, nhắc nhở rằng giữa lằn ranh sinh tử, niềm tin có thể là điểm tựa cuối cùng.

---

CGVST.COM // Tổng hợp