Trong đời sống đức tin Công giáo, có những nghi thức âm thầm nhưng lại chứa đựng một chiều sâu thần học và mục vụ rất lớn. Một trong những nghi thức như thế chính là “Chúc lành cho các loài vật” – một truyền thống lâu đời của Giáo hội, gắn liền với linh đạo Thánh Phanxicô Assisi, và đang dần được khơi dậy mạnh mẽ trong thời đại hôm nay như một lời nhắc nhớ sống động về mối tương quan hài hòa giữa con người và toàn thể công trình sáng tạo của Thiên Chúa.
Hình ảnh quen thuộc của nghi thức này là một linh mục mặc phẩm phục, tay cầm nước thánh rảy phép lành lên những con vật được người tín hữu mang đến: một chú chó già trung thành, một chú mèo bé nhỏ, hay thậm chí là gia súc, gia cầm – tất cả đều được đón nhận phúc lành của Thiên Chúa qua lời cầu nguyện của Hội Thánh.
Bên dưới những hành động tưởng như giản dị đó là một lời tuyên xưng đức tin sâu xa: mọi tạo vật đều do Thiên Chúa dựng nên và đều phản chiếu vẻ đẹp, sự khôn ngoan và tình yêu của Ngài. Không một sinh vật nào – dù là nhỏ bé nhất – lại nằm ngoài vòng tay yêu thương của Đấng Tạo Hóa.
Nền tảng Kinh Thánh và thần học của nghi thức
Từ những trang đầu tiên của Sách Sáng Thế, Kinh Thánh đã khẳng định rằng toàn thể vũ trụ và muôn loài sinh vật đều là công trình của Thiên Chúa, và “Ngài thấy mọi sự Ngài làm ra là rất tốt đẹp” (St 1,31). Thiên Chúa đã trao cho con người sứ mạng “canh tác và giữ gìn” trái đất (St 2,15), nghĩa là không phải để thống trị cách độc đoán, mà để cộng tác với Ngài trong việc chăm sóc và bảo vệ công trình sáng tạo.
Thánh Vịnh 148 còn mời gọi muôn loài cùng nhau ca tụng Chúa: từ mặt trời, mặt trăng đến sư tử, bò tơ, loài chim – tất cả đều có chỗ đứng trong bản giao hưởng vĩ đại của sự sống mà Thiên Chúa sáng tạo.
Với chiều sâu thần học ấy, Giáo hội nhìn nhận rằng việc chúc lành cho các loài vật không phải là hành động mê tín hay ngoại lệ, mà là một phần tự nhiên của đời sống phụng vụ.
Trong Sách Nghi thức Phép lành (De Benedictionibus), Giáo hội đã chính thức dành một nghi thức riêng mang tên “Benedictio Animalium” – Phép lành cho các loài vật, được cử hành trong nhiều hoàn cảnh khác nhau: khi bắt đầu một mùa vụ, khi thú nuôi ốm đau, hay đặc biệt là vào dịp lễ kính Thánh Phanxicô Assisi ngày 4 tháng 10 – vị thánh đã sống trọn vẹn mối hiệp thông với toàn thể tạo thành.
Một truyền thống sống động trên toàn thế giới
Ở nhiều quốc gia châu Âu như Ý, Pháp, Tây Ban Nha hay Đức, nghi thức chúc lành cho các loài vật đã trở thành một nét đẹp truyền thống mỗi tháng 10. Người tín hữu mang theo vật nuôi của mình đến nhà thờ để linh mục chúc lành, tạ ơn Thiên Chúa về món quà sự sống và cầu xin Ngài gìn giữ muôn loài.
Tại Hoa Kỳ, các giáo xứ còn tổ chức sự kiện này như một ngày hội cộng đồng: các gia đình cùng mang thú cưng đến sân nhà thờ, tham dự Thánh lễ ngoài trời, học giáo lý về Laudato Si’, và cùng nhau cầu nguyện cho ngôi nhà chung.
Ở các nước Nam Mỹ hay châu Phi, người dân còn mang cả trâu, bò, ngựa – những con vật gắn liền với sinh kế – đến xin ơn lành, với niềm tin rằng Thiên Chúa sẽ chúc phúc cho những gì nuôi sống gia đình họ.
Tại châu Á, Philippines – quốc gia Công giáo lớn nhất khu vực – cũng có truyền thống này từ lâu. Tại nhiều nhà thờ, hàng ngàn người mang thú cưng, chim, cá, thậm chí rắn và rùa đến nhận phép lành mỗi năm.
Điều đáng chú ý là nghi thức không chỉ giới hạn trong phạm vi tôn giáo, mà còn trở thành cầu nối giữa Giáo hội và xã hội trong việc giáo dục về trách nhiệm bảo vệ môi trường, tôn trọng sự sống và sống hài hòa với thiên nhiên.
Việt Nam: Những bước khởi đầu đầy hy vọng
Ở Việt Nam, nghi thức chúc lành cho các loài vật còn khá mới mẻ và chưa phổ biến rộng rãi, phần vì bối cảnh văn hóa truyền thống và phần vì trước đây đời sống phụng vụ tập trung nhiều vào con người hơn là muôn loài.
Tuy nhiên, những năm gần đây, đặc biệt là sau khi Đức Thánh Cha Phanxicô công bố thông điệp Laudato Si’ – một lời kêu gọi mạnh mẽ về việc “chăm sóc ngôi nhà chung” – Giáo hội Việt Nam đã bắt đầu có những bước đi đầu tiên trong việc hội nhập chiều kích sinh thái vào đời sống đức tin.
Minh chứng rõ nét là sự kiện Tu viện Phanxicô Đakao (TP.HCM) tổ chức nghi thức chúc lành cho các loài vật vào đầu tháng 10/2025. Trong khuôn viên nhỏ bé của tu viện, hình ảnh linh mục rảy nước thánh lên những chú chó nhỏ, tiếng kinh cầu vang lên giữa cộng đoàn, và niềm vui hiện rõ trên gương mặt của những người mang theo “người bạn đồng hành” của mình – tất cả tạo nên một bầu khí linh thiêng mà cũng đầy gần gũi.
Nhiều người lần đầu tiên chứng kiến nghi thức đã chia sẻ rằng họ cảm nhận rõ rệt “Thiên Chúa yêu thương không chỉ con người mà cả muôn loài chung quanh.”
Ý nghĩa sống đạo sâu xa
Nghi thức chúc lành cho các loài vật, nhìn bề ngoài có vẻ chỉ là một hoạt động đơn giản, nhưng thực chất chứa đựng một thông điệp sống đạo rất sâu sắc. Nó nhắc nhớ rằng con người không phải là “chủ nhân tuyệt đối” của thế giới, mà chỉ là người quản lý được Thiên Chúa ủy thác.
Mọi sự sống – dù lớn hay nhỏ – đều có giá trị trước mặt Chúa. Khi ta tôn trọng và chăm sóc thiên nhiên, ta đang sống trọn vẹn ơn gọi của mình và cộng tác với Thiên Chúa trong việc bảo tồn công trình sáng tạo.
Thánh Phanxicô Assisi đã gọi mặt trời là “anh”, mặt trăng là “chị”, và cả muôn loài là “anh chị em” của mình. Ngài nhìn thấy Thiên Chúa trong từng chiếc lá, từng cơn gió, từng con vật bé nhỏ. Ngài dạy chúng ta rằng tình yêu không dừng lại ở con người mà lan tỏa đến mọi tạo vật.
Khi một người Công giáo mang chú chó hay con mèo của mình đến nhà thờ xin chúc lành, đó không chỉ là một cử chỉ yêu thương dành cho một sinh vật nhỏ bé, mà còn là một lời tuyên xưng đức tin rằng Thiên Chúa là nguồn sống của tất cả.
Ngày nay, khi thế giới đối diện với khủng hoảng môi trường, biến đổi khí hậu và sự tàn phá thiên nhiên do lòng tham con người, nghi thức này trở thành một lời nhắc nhở mạnh mẽ và tiên tri: hãy thay đổi cách sống của mình, hãy học cách sống hài hòa với muôn loài như Thiên Chúa đã định.
Và chính từ những hành động nhỏ như một lời chúc lành cho con vật thân yêu, chúng ta có thể bắt đầu hành trình lớn lao ấy – hành trình sống Tin Mừng trong từng mối tương quan với thế giới xung quanh.
“Chúc lành cho các loài vật” không chỉ là một nghi thức dành cho thú cưng hay vật nuôi, mà là một lời cầu nguyện cho toàn thể tạo thành. Nó là lời tạ ơn Thiên Chúa vì món quà sự sống, là sự tuyên xưng niềm tin vào tình yêu bao la của Ngài trải rộng trên mọi thụ tạo, và là lời cam kết sống có trách nhiệm, yêu thương và bảo vệ thế giới mà Ngài đã trao phó.
Khi con người, thiên nhiên và muôn loài cùng nhau đón nhận phúc lành, đó chính là lúc toàn thể tạo thành đồng thanh ca tụng Đấng Tạo Hóa – Đấng đã làm ra mọi sự “rất tốt đẹp”.
Mời Cộng Đoàn Thảo luận bài viết này: TẠI ĐÂY
