Ngày 25 tháng 11 năm 2024, một tin vui lớn đã đến với Giáo hội Công giáo Việt Nam: Đức Thánh Cha Phanxicô đã chính thức công nhận cuộc tử đạo của Tôi tớ Chúa Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp, mở đường cho lễ phong chân phước dự kiến diễn ra vào ngày 12 tháng 3 năm 2026 tại Giáo phận Cần Thơ.
Sự kiện này không chỉ là cột mốc quan trọng trong tiến trình phong thánh của vị linh mục được yêu mến, mà còn là lời khẳng định về cuộc đời hy sinh và lòng bác ái của ngài, người đã trở thành biểu tượng đức tin và cầu nối tâm linh cho hàng triệu người Việt Nam, bất kể tôn giáo.
Với tư cách là một tác giả Công giáo, tôi xin được chia sẻ câu chuyện về Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp – một vị mục tử nhân hiền, một máng thông ân Chúa, và một chứng nhân đức tin bất diệt.
Từ Cậu Bé Cồn Phước Đến Vị Linh Mục Tử Đạo
Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp, thường được gọi thân thương là Cha Diệp, sinh ngày 1 tháng 1 năm 1897 tại họ đạo Cồn Phước, làng Tấn Đức, nay thuộc xã Mỹ Luông, huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang. Ngài được rửa tội ngày 2 tháng 2 năm 1897 bởi Cha Giuse Sớm.
Gia đình ngài, tuy không giàu có, nhưng thấm đẫm đức tin Công giáo. Cha của ngài, ông Trương Văn Thành, là một người thợ mộc. Năm 1904, khi ngài mới 7 tuổi, mẹ ngài qua đời. Sau đó, gia đình chuyển đến Battambang, Campuchia, nơi cha ngài tái hôn với bà Maria Nguyễn Thị Phước, người sinh cho ngài một em gái tên Trương Thị Thìn.
Năm 1909, ở tuổi 12, cậu bé Trương Bửu Diệp được Cha Phêrô Lê Huỳnh Tiền gửi vào Tiểu Chủng viện Cù Lao Giêng, xã Tấn Mỹ, huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang.
Sau khi hoàn thành chương trình học tại đây, ngài tiếp tục hành trình tu học tại Đại Chủng viện Nam Vang, Campuchia, thuộc Giáo phận Phnom Penh. Với lòng khao khát phục vụ Thiên Chúa và đoàn chiên, ngài được thụ phong linh mục năm 1924 dưới thời Đức Cha Chabalier, người Pháp.
Sau khi thụ phong, Cha Diệp bắt đầu sứ vụ linh mục với tinh thần nhiệt thành. Từ năm 1924 đến 1927, ngài được bổ nhiệm làm cha phó tại họ đạo Hố Trư, một cộng đoàn người Việt tại tỉnh Kandal, Campuchia.
Từ năm 1927 đến 1929, ngài trở về Việt Nam, làm giáo sư tại Tiểu Chủng viện Cù Lao Giêng. Đến tháng 3 năm 1930, ngài được giao trọng trách coi sóc họ đạo Tắc Sậy, thuộc quận Giá Rai, tỉnh Bạc Liêu, nơi ngài gắn bó cho đến cuối đời.
Trong thời gian làm cha sở Tắc Sậy, Cha Diệp không chỉ chăm lo mục vụ cho giáo dân địa phương mà còn thành lập và hỗ trợ nhiều họ đạo lân cận như Bà Đốc, Cam Bô, An Hải, Đầu Sấu, Chủ Chí, Khúc Tréo, Đồng Gò và Rạch Rắn.
Ngài đã rửa tội cho gần 2.000 người, mang ánh sáng Tin Mừng đến với nhiều tâm hồn. Đặc biệt, ngài nổi tiếng với những bài giảng hùng hồn nhưng cũng đầy dịu dàng, cùng tấm lòng bao dung dành cho người nghèo và những người lỡ đường, bất kể họ theo tôn giáo nào.
Ngài thường mời cơm những người không Công giáo và cho phép sử dụng đất nghĩa trang giáo xứ để chôn cất người ngoài đạo, thể hiện tinh thần bác ái vượt qua ranh giới tôn giáo.
Trong bối cảnh chiến tranh hỗn loạn giai đoạn 1945–1946, khi Nhật và Pháp giao tranh, nhiều giáo dân phải di tản. Dù được bề trên khuyên lánh nạn, Cha Diệp kiên quyết ở lại với đoàn chiên, khẳng định: “Tôi sống giữa đàn chiên và nếu có chết cũng chết giữa đàn chiên, không đi đâu cả”. Lời tuyên bố ấy không chỉ là cam kết của một vị mục tử, mà còn là lời tiên tri về số phận tử đạo của ngài.
Ngày 12 tháng 3 năm 1946, Cha Diệp bị bắt cùng hơn 70 giáo dân và chức sắc tại Tắc Sậy, bị giam trong lẫm lúa nhà ông giáo Sự ở Cây Gừa. Ngài đã xin tha cho giáo dân và chấp nhận chịu chết thay. Thi hài ngài bị phát hiện dưới mương, biến dạng do bị giết hại dã man.
Theo một số nguồn, ngài bị những người Nhật đào ngũ, liên minh với Việt Minh, hoặc phiến quân Cao Đài sát hại vì lòng thù ghét đức tin và vì ngài đã bảo vệ quyền lợi của giáo dân trước những kẻ chiếm đất bất hợp pháp.
Thi hài ngài ban đầu được chôn cất tại phòng thánh nhà thờ Khúc Tréo, sau đó được cải táng về nhà thờ Tắc Sậy vào năm 1969, và một lần nữa vào ngày 4 tháng 3 năm 2010 vào phần mộ khang trang hiện nay.
Các Phép Lạ: Máng Thông Ân Chúa Sau Khi Qua Đời
Sau khi Cha Diệp qua đời, danh tiếng về sự linh thiêng của ngài nhanh chóng lan tỏa, không chỉ trong cộng đồng Công giáo mà còn đến với những người ngoài đạo. Nhà thờ Tắc Sậy, nơi ngài an nghỉ, trở thành trung tâm hành hương nổi tiếng nhất miền Tây Việt Nam, được gọi là “Nhà thờ Cha Diệp” hay “Thánh đường Tắc Sậy”.
Hàng năm, đặc biệt vào ngày 11 và 12 tháng 3, hàng chục ngàn người từ khắp nơi đổ về đây để cầu nguyện, tạ ơn và xin ơn lành.
Nhiều giai thoại về “phép lạ” được ghi nhận, từ những trường hợp chữa lành bệnh tật, giải quyết khó khăn tài chính, đến việc mang lại bình an trong tâm hồn. Một số câu chuyện nổi bật bao gồm:
– Vụ việc tại Lâm Đồng năm 1977: Một bà cụ được cho là nhận thuốc từ chính Cha Diệp, dù ngài đã qua đời từ lâu. Sự kiện này khiến nhiều người tin rằng Cha Diệp vẫn hiện diện và ban ơn cho những ai thành tâm cầu khấn.
– Chuyện ông chủ thầu xây dựng: Một người không Công giáo, sau khi cầu xin Cha Diệp, nhận được sự hỗ trợ tài chính bất ngờ để hoàn thành công trình, dẫn đến việc ông quyên góp xây dựng nhà thờ Tắc Sậy.
– Những lời cầu khấn được nhậm lời: Nhiều tín hữu kể lại việc xin Cha Diệp giải quyết các vấn đề như tranh chấp đất đai, bệnh tật, hay khó khăn gia đình, và nhận được kết quả vượt ngoài mong đợi. Ví dụ, một người cầu xin Cha Diệp giúp giải quyết mâu thuẫn mua bán đất và khoan được giếng nước, đều được nhậm lời.
Theo Vatican News, các giáo dân đến viếng mộ Cha Diệp thường nhờ ngài chuyển cầu đến Chúa và nhận được nhiều ơn lành, từ chữa bệnh đến giải quyết khó khăn trong cuộc sống.
Đặc biệt, Giám mục Gioan Baotixita Bùi Tuần từng nhận định rằng đa phần những người hành hương đến Tắc Sậy là người không Công giáo, cho thấy sức ảnh hưởng vượt bậc của Cha Diệp. Tại nhà thờ Tắc Sậy, hàng trăm tấm bảng tạ ơn được gắn trên tường, là minh chứng cho những ơn lành mà người dân tin rằng nhận được qua sự chuyển cầu của ngài.
Năm 2012, cuộc điều tra phong thánh cấp giáo phận cho Cha Diệp được khởi động. Đến ngày 31 tháng 10 năm 2014, Bộ Giáo lý Đức tin tuyên bố “nihil obstat” (không có gì ngăn trở), chấp thuận tiến trình phong thánh.
Cùng năm đó, ngài được công nhận là Tôi tớ Chúa. Việc Tòa Thánh công nhận cuộc tử đạo của ngài vào năm 2024 là bước tiến quan trọng, bởi theo quy trình phong thánh, một vị tử đạo không cần phép lạ để được phong chân phước, nhưng cần thêm một phép lạ để được phong hiển thánh.
Lòng Mến Mộ Của Người Việt Nam: Cầu Nối Tâm Linh
Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp không chỉ là một linh mục, mà còn là biểu tượng của lòng bác ái, sự hy sinh, và đức tin kiên vững. Sự mến mộ của người Việt Nam dành cho ngài không chỉ giới hạn trong cộng đồng Công giáo mà lan tỏa đến mọi tầng lớp xã hội, từ người nghèo khổ đến các Việt kiều xa xứ.
Theo linh mục Trần Thế Tuyên, trung tâm hành hương Tắc Sậy được chính quyền tỉnh Cà Mau xếp vào nhóm khu du lịch tâm linh, ngang hàng với đền Bà Thanh Hải.
Sức hút của Cha Diệp nằm ở sự gần gũi và lòng thương xót của ngài. Khi còn sống, ngài đã sống giản dị, luôn mở lẫm lúa cho người nghèo và chia sẻ với những người lỡ đường.
Sau khi qua đời, ngài được xem như “máng thông ân Chúa”, chuyển cầu những lời khấn xin của mọi người, đặc biệt là những người ngoài Công giáo. Nhiều người không Công giáo tin rằng nếu họ cầu xin Cha Diệp, ngài sẽ ưu tiên ban ơn, thể hiện tinh thần bao dung mà ngài đã sống khi còn tại thế.
Trung tâm Truyền giáo Phanxicô tại Tắc Sậy, được thành lập vào tháng 1 năm 1997 bởi Giám mục Emmanuel Lê Phong Thuận, là nơi lưu giữ các tư liệu về Cha Diệp và đón tiếp hàng ngàn lượt khách hành hương mỗi năm.
Thánh đường Tắc Sậy, được xây dựng khang trang từ năm 2004 nhờ sự đóng góp của giáo dân và khách thập phương, trở thành điểm đến không thể thiếu cho những ai tìm kiếm sự an ủi tâm linh.
Tại quê hương Cồn Phước, người dân vẫn gọi ngài bằng cái tên thân thương “ông Hai”, thể hiện sự gần gũi như một người thân trong gia đình. Mỗi năm, lễ giỗ ngài tại đây thu hút hàng ngàn người, không chỉ để cầu nguyện mà còn để họp mặt gia đình, tạo nên không khí ấm cúng như một đại lễ đoàn viên.
Ở nước ngoài, như tại Mỹ, “Hội những người con của Cha Trương Bửu Diệp” do cụ Joan Baotixita Võ Hữu Hạnh sáng lập đã lan tỏa lòng sùng kính Cha Diệp trong cộng đồng Việt kiều.
Cha Diệp – Hình Ảnh Đức Kitô Mục Tử
Cuộc đời và sự nghiệp của Cha Diệp phản ánh hình ảnh Đức Kitô, vị Mục Tử Tối Cao, người đã hy sinh mạng sống để đoàn chiên được sống dồi dào (Ga 10:11). Ngài không chỉ là một linh mục tận tụy, mà còn là chứng nhân của lòng thương xót Chúa, luôn mở rộng vòng tay với mọi người, đặc biệt là những ai đau khổ và nghèo khó.
Lời kinh cầu Cha Diệp đã tóm gọn tinh thần ấy: “Là một Tông Đồ luôn thao thức loan báo Tin Mừng, Cha là họa ảnh của lòng Chúa xót thương, hay thương xót những người nghèo khổ, yếu đau, tội lỗi”.
Sự tử đạo của ngài không chỉ là cái chết vì đức tin, mà còn là đỉnh cao của một cuộc đời phục vụ. Ngài đã chọn ở lại với đoàn chiên, bảo vệ họ trước hiểm nguy, và cuối cùng hiến dâng mạng sống để đổi lấy sự tự do cho giáo dân.
Hành động ấy gợi nhớ đến tiên tri Isaia về “Người Tôi Tớ Khổ Đau” (Is 53), người mang lấy đau khổ để cứu chuộc nhân loại.
Trong bối cảnh xã hội Việt Nam hôm nay, Cha Diệp còn là cầu nối xây dựng những mối tương quan hòa hợp. Như một tác giả đã viết: “Đến bên Cha Diệp, đám đông đa dạng ấy, tuy với nhiều khác biệt, nhưng họ đã gần lại với nhau”.
Ngài không chỉ là vị thánh của người Công giáo, mà còn là biểu tượng của sự đoàn kết, yêu thương, và tin tưởng trong một xã hội đa dạng.
Hành Trình Đến Vinh Quang
Việc Đức Thánh Cha Phanxicô công nhận cuộc tử đạo của Cha Diệp là lời tri ân cho một cuộc đời thánh thiện và hy sinh. Lễ phong chân phước sắp tới vào năm 2026 sẽ là cơ hội để Giáo hội Việt Nam và toàn thể người dân Việt Nam cùng tôn vinh một vị mục tử đã sống và chết vì tình yêu.
Linh mục Roland Jacques (tên tiếng Việt: Dương Hữu Nhân) là Phó Cáo Thỉnh Viên Án Tuyên Thánh cha Fx. Trương Bửu Diệp, cộng tác viên ngoại vụ Bộ Phong Thánh của Tòa Thánh.
Cha đã có cuộc gặp gỡ và trao đổi trước đây với các vị mục tử tại giáo phận Cần Thơ, Việt Nam và khẳng định dù còn hơi khó khăn, nhưng câu trả lời của Rôma là rất rõ rang: “cha Fx. Truong Bửu Diêp là Chân phước cho các con, cho giáo phận Cần Thơ, và cho Giáo hội Công giáo Việt Nam!”
Cái khó khăn cha Nhân muốn nói đến, đó là việc tổ chức lễ phong Chân phước cho cha Diệp, thời gian, địa điểm, điều kiện an ninh, an toàn vệ sinh, giao thông, tình nguyện viên …. khi số lượng người tham dự sẽ rất lớn, chưa kể những đoàn hành hương! Ước tính từ 5 trăm ngàn người trở lên.
Chính vì những lý do trên, cha Nhân đã đến Việt Nam để cùng hàng giáo phẩm có thẩm quyền Việt Nam họp bàn cách tổ chức cho ngày lễ trọng đại này.
Sau khi thống nhất, cha Nhân chia sẻ: Giáo phận Cần Thơ sẽ cử hành thánh lễ tôn phong Chân phước cho linh mục Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp ngày 12/03/2026 tại nhà thờ Chính tòa Gp. Cần Thơ.
Hành trình phong thánh của ngài vẫn đang tiếp diễn, và với lòng mến mộ của hàng triệu người, chúng ta có quyền hy vọng rằng một ngày không xa, Cha Diệp sẽ được tôn phong hiển thánh, trở thành vị thánh tử đạo Việt Nam.
Với tư cách là một người Công giáo, tôi cảm nhận sâu sắc rằng Cha Diệp không chỉ là một nhân vật lịch sử, mà còn là người bạn đồng hành trong đời sống đức tin. Ngài nhắc nhở chúng ta rằng đức tin không chỉ là lời nói, mà là hành động, là sự dấn thân vì người khác, và là lòng can đảm đối diện với thử thách.
Như câu Kinh Thánh mà ngài từng sống: “Phúc cho ai không thấy mà tin” (Ga 20:29), Cha Diệp đã và đang dẫn dắt chúng ta đến gần hơn với Thiên Chúa qua đời sống và sự chuyển cầu của ngài.
Hỡi Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp, xin tiếp tục cầu bầu cho chúng con, để chúng con biết sống xứng đáng với tình yêu và sự hy sinh của Cha. Amen.
CGVST.COM tổng hợp
