Nhân kỷ niệm 50 năm ngày mất của linh mục Giuse Nguyễn Thế Thuấn (1975-2025), bài viết đặc biệt này khắc họa chân dung một con người phi thường: học giả Kinh Thánh lỗi lạc, người dịch Lời Chúa trung thành, và nạn nhân của bạo lực thời chiến.
Từ những trang thảo bản viết tay tỉ mỉ đến cái chết bi tráng nơi đồn điền Lâm Đồng – câu chuyện về ngài vẫn là lời nhắc nhở sâu sắc về giá trị của sự thật và lòng dũng cảm.
Kính thưa Cộng đoàn, theo cha An Mai – Dòng Chúa Cứu Thế vừa chia sẻ, kỷ niệm 50 năm ngày linh mục Giuse Nguyễn Thế Thuấn – Dòng Chúa Cứu Thế bị sát hại tại Lâm Đồng (28/3/1975 – 28/3/2025).
Thời gian cứ dần trôi và cứ trôi mãi không chờ ai. Bước chân vào nhà dòng ngày đầu tiên, vào tập viện, được tiếp cận với những môn học trong tập viện.
Tập viện Dòng Chúa Cứu Thế đào tạo rất kỹ về đời sống cộng đoàn. Có lẽ đây là điều cực khó cho đời tu, thế nên vào tập viện, anh em chúng tôi được dạy môn “Đào sâu về đời sống cộng đoàn”.
Môn này được đào sâu từ thư Philiphê – tài liệu được môn sinh của cha Nguyễn Thế Thuấn đánh máy và truyền lại. Nhiều tư tưởng, sách của cha cố Thuấn để lại đã giúp nhiều môn sinh thụ hưởng.
Nay, ngày 28/3/2025, tôi ngồi đây trong không gian tĩnh lặng của buổi triều xuân, lòng trĩu nặng những cảm xúc khó tả.
50 năm đã trôi qua kể từ ngày linh mục Giuse Nguyễn Thế Thuấn – Dòng Chúa Cứu Thế – một con người sống âm thầm nhưng để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng Giáo hội Việt Nam, đã ra đi trong đau thương và bạo lực tại vùng đất Lâm Đồng.
50 năm – một chặng đường dài đủ để thời gian phủ lên những vết thương một lớp bụi mờ, nhưng cũng đủ để tôi nhận ra rằng có những mất mát không bao giờ phai nhạt, có những hy sinh mãi mãi là ngọn lửa soi đường.
Sự ra đi của cha để lại một khoảng trống khó bù đắp. Cái chết của cha quá đau đớn. Tôi không được gặp cha Giuse Nguyễn Thế Thuấn, nhưng qua những trang sách, lời kể của những người từng biết ngài, tôi như thấy bóng dáng một con người khiêm nhường, tận tụy và đầy đam mê với sứ vụ.
Ngài là một học giả, một nhà dịch thuật Kinh Thánh lỗi lạc, người đã dành cả cuộc đời để mang Lời Chúa đến gần hơn với người Việt Nam.
Bản dịch Kinh Thánh của ngài được thực hiện từ nguyên bản tiếng Hebrew và Hy Lạp, không chỉ là công trình khoa học mà còn là hành trình tâm linh, một lời chứng sống động về tình yêu dành cho Thiên Chúa và tha nhân.
Tôi tự hỏi: Điều gì đã khiến một con người như thế, một linh hồn cao cả như thế, phải kết thúc cuộc đời trong cảnh ngộ nghiệt ngã đến vậy?
Ngày 28/3/1975 – trong Tuần Thánh, giữa bối cảnh chiến tranh khốc liệt, cha Giuse bị sát hại tại đồn điền Nguyễn Ngọc (xã Châu Thành, tỉnh Lâm Đồng). Đó là ngày máu của ngài hòa vào đất đỏ bazan, như lời nhắc nhở rằng con đường theo Chúa không bao giờ thiếu thập giá.
Tôi tưởng tượng cảnh ngài đứng đó, giữa cơn hỗn loạn của chiến cuộc, có lẽ vẫn giữ trong lòng sự bình an của người đã hiến dâng trọn vẹn. Có lẽ ngài đã cầu nguyện như Chúa Giêsu trên đồi Golgotha: “Xin tha cho họ, vì họ không biết việc họ làm”.
Cái chết của ngài không chỉ là mất mát cho Dòng Chúa Cứu Thế, cho Giáo hội, mà còn là vết thương trong lòng những ai trân quý sự thật và tình yêu.
50 năm sau, tôi đứng trước kỷ niệm này với trái tim vừa đau đớn vừa tự hào. Đau đớn vì sự ra đi của ngài minh chứng cho những bất công, tàn nhẫn mà con người có thể gây ra cho nhau.
Tự hào vì cuộc đời và cái chết của cha Giuse là bài ca hy sinh, lời mời gọi chúng ta sống sâu sắc hơn. Ngài không chỉ để lại bản dịch Kinh Thánh – di sản vô giá, mà còn là tấm gương về lòng trung thành với đức tin, về sự dấn thân không màng nguy khó.
Trong thế giới hôm nay, khi những giá trị tinh thần đôi khi bị lãng quên, cuộc đời ngài như ngọn hải đăng nhắc nhở tôi rằng: Sống không chỉ là tồn tại, mà là dâng hiến.
Tôi nghĩ về những ngày cuối cùng của ngài ở Di Linh, khi ngài đến giảng tĩnh tâm Mùa Chay. Chắc hẳn ngài đã nói về sự chết và phục sinh, về tình yêu vượt trên mọi khổ đau. Ai ngờ chính ngài sẽ sống trọn vẹn những lời ấy bằng máu của mình.
Cái chết của cha Giuse không phải là kết thúc, mà là khởi đầu – khởi đầu cho những hạt giống đức tin ngài đã gieo, để rồi nảy mầm qua bao thế hệ. Tôi tự hỏi:
Nếu ngài còn sống, ngài sẽ nói gì với chúng ta hôm nay? Có lẽ ngài sẽ mỉm cười hiền từ và nhắc rằng: “Hãy sống như Lời Chúa dạy, dù thế gian có ra sao”.
50 năm – một chặng đường dài, nhưng ký ức về cha Giuse Nguyễn Thế Thuấn vẫn sống động trong tôi như ngọn gió thổi qua cao nguyên Lâm Đồng, mang theo hơi thở của một linh hồn bất tử.
Tôi thầm cầu nguyện, xin ngài từ thiên quốc tiếp tục che chở cho Giáo hội Việt Nam, cho những ai đang lặng lẽ bước đi trên con đường thập giá. Và tôi tự nhủ: Cuộc đời này, dù ngắn ngủi hay dài lâu, chỉ thực sự có ý nghĩa khi ta biết sống cho điều lớn lao hơn chính mình.
Cha đã làm được điều đó. Và tôi, trong sâu thẳm trái tim, mong một ngày cũng có thể bước đi như ngài – âm thầm nhưng rực cháy.
Nhiều lúc nghĩ vui: Nếu cha Thuấn còn sống, chắc giờ đọc sách của cha và học theo cha sẽ “đuối” lắm. Một nén hương lòng, cầu nguyện cho vị ân sư tài ba của Giáo hội Công giáo Việt Nam, của Dòng Chúa Cứu Thế.
Cha cố đã về nhà Cha, nhưng bao thế hệ vẫn không thể quên bản dịch Kinh Thánh của ngài. Nhiều người như tôi tự hỏi: Tại sao một mình cha làm được như thế? Quả là ân ban Chúa dành cho ai thì người đó được hưởng.
Linh mục An Mai – Dòng Chúa Cứu Thế
Kính thưa Cộng đoàn, ngày 28/3 là lễ giỗ 50 năm của cha Giuse Nguyễn Thế Thuấn – Dòng Chúa Cứu Thế. Không ai biết chính xác ngày mất của ngài.
Dòng Chúa Cứu Thế đã lấy ngày 28/3 – ngày bộ đội Bắc Việt ập vào giáo xứ Di Linh (Đà Lạt), nơi cha đến giảng tĩnh tâm để chuẩn bị mừng Lễ Phục Sinh, bắt đưa ngài đi.
Theo nhân chứng là người giúp việc tại giáo xứ: Ngày 27/3/1975, chính quyền ập vào lục soát và lấy cắp vật dụng trong giáo xứ Di Linh (Đà Lạt). Cha Giuse Nguyễn Thế Thuấn – lúc ấy là giáo sư Kinh Thánh tại Dòng Chúa Cứu Thế Đà Lạt – được mời về giảng tĩnh tâm.
Ngài đã ngăn cản nhóm người này và mạnh mẽ chỉ thẳng: “Các anh là người đi giải phóng miền Nam, sao vào đến nơi lại lấy cắp đồ của người ta như thế?”. Nhóm người dừng tay, im lặng bỏ đi.
Nhưng sáng 28/3, họ kéo lại đông hơn, bắt ngài đi và sát hại. Khoảng một tuần sau, các tu sĩ Dòng Chúa Cứu Thế Đà Lạt đi tìm, phát hiện thi thể ngài bị vùi dưới gốc cây.
Các tu sĩ đã đưa thi hài ngài về an táng tại nghĩa trang Tu viện Dòng Chúa Cứu Thế Đà Lạt. Sau 1975, toàn bộ khu đất tu viện trên đồi bị nhà nước trưng dụng làm Viện Nghiên cứu Sinh học. Trong tấm hình còn lưu lại, ta vẫn thấy dấu tích tu viện với dòng chữ Latinh “Ơn Cứu Chuộc” trên mặt tiền.
Cùng tìm hiểu sơ lược về vị linh mục đặc biệt này:
Bản dịch Kinh Thánh (Cựu Ước & Tân Ước) là di sản lớn nhất ngài để lại.
Tiểu sử: Sinh năm 1922 tại làng La Phù (Hà Đông, nay thuộc Hà Nội), gia nhập Dòng Chúa Cứu Thế tại Hà Nội, thụ phong linh mục năm 1951.
Năm 1952-1956: Du học tại Roma và Jerusalem.
Về nước, ngài dạy môn Thánh Kinh tại Học viện Dòng Chúa Cứu Thế Đà Lạt.
Những ngày đầu sau du học, cha khó tính, thường gắt gỏng vì sợ mất thời gian nghiên cứu. Nhưng dần dần, ngài trở nên cởi mở hơn khi nhận ra thời gian Chúa ban là để chia sẻ.
Cha bắt đầu dịch Tân Ước từ những năm 1960, sau đó chuyển sang Cựu Ước. Tiếc rằng ngài chưa kịp hoàn thành thì đã qua đời. Năm 1976, một số linh mục trong dòng đã tiếp tục công việc và xuất bản trọn bộ Kinh Thánh trước khi bị nhà nước cấm in ấn.
Cách làm việc của cha khiến nhiều người kinh ngạc:
Bản thảo viết tay trên giấy khổ lớn (20x40cm), chia 3 cột: dịch thuật, từ khóa, chú thích.
Dùng giấy bao xi măng làm bìa.
Tủ phiếu ghi chú chi tiết từng câu Kinh Thánh.
Nhân ngày giỗ lần thứ 50, chúng ta kính cẩn nghiêng mình trước:
Một ngôn sứ dám nói thẳng sự thật
Một học giả uyên bác
Một dịch giả Kinh Thánh kiệt xuất
—
50 năm sau ngày cha Giuse Nguyễn Thế Thuấn về với Chúa, di sản của ngài vẫn sống động qua từng trang Kinh Thánh, qua lòng can đảm dám đứng lên bảo vệ sự thật, và nhất là qua tấm gương một đời hiến dâng. Trong thế giới hôm nay – khi những giá trị tinh thần dễ bị xói mòn – cuộc đời cha như lời nhắc nhở: ‘Sống là để yêu thương, dâng hiến và trung thành đến cùng’.
Xin cha từ thiên quốc tiếp tục đồng hành cùng Giáo hội Việt Nam, và xin mỗi chúng ta biết tiếp nối hành trình cha đã đi – bằng cả đức tin lẫn trách nhiệm với thời đại. Một nén tâm hương, kính cầu cho linh hồn người tôi tớ Chúa đã sống trọn vẹn hai tiếng ‘xin vâng’.
—
DÒNG CHÚA CỨU THẾ VIỆT NAM: LỊCH SỬ, SỨ VỤ VÀ ĐÓNG GÓP
1. Giới thiệu chung
Dòng Chúa Cứu Thế (tiếng Latinh: Congregatio Sanctissimi Redemptoris – C.Ss.R) là một tu hội truyền giáo trong Giáo hội Công giáo, được thành lập năm 1732 bởi Thánh Alphongsô Liguori tại Scala, Ý. Dòng chuyên về rao giảng Tin Mừng, đặc biệt cho người nghèo và bị bỏ rơi.
Tại Việt Nam, Dòng Chúa Cứu Thế có mặt từ năm 1925, trở thành một trong những cộng đoàn tu trì có ảnh hưởng sâu rộng về mục vụ, giáo dục và văn hóa đức tin.
2. Lịch sử hình thành
1925: Các tu sĩ Dòng Chúa Cứu Thế người Pháp đến Hà Nội, thành lập cộng đoàn đầu tiên.
1932: Mở nhà tập viện tại Huế, bắt đầu đào tạo tu sĩ người Việt.
1954: Di chuyển vào Nam sau Hiệp định Genève, phát triển mạnh tại Sài Gòn, Đà Lạt, và các giáo phận miền Trung.
1975 đến nay: Tiếp tục hoạt động với trọng tâm là mục vụ giáo xứ, truyền giáo, và bác ái xã hội.
Nhân vật tiêu biểu:
Cha Thánh Tử Đạo Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp (bị sát hại năm 1861, thuộc cộng đoàn tiền thân của Dòng).
Cha Giuse Nguyễn Thế Thuấn (dịch giả Kinh Thánh, bị sát hại năm 1975).
3. Đặc điểm tu đức & hoạt động
Linh đạo: Tôn sùng Mầu nhiệm Cứu Chuộc của Chúa Kitô, sống tinh thần khiêm nhường và nhiệt thành truyền giáo.
Sứ vụ chính:
Rao giảng đại phúc (các cuộc tĩnh tâm, đại phúc).
Mục vụ giáo xứ, thiếu nhi, giới trẻ.
Dịch thuật và phổ biến Kinh Thánh (nổi bật là bản dịch của cha Nguyễn Thế Thuấn).
Hoạt động bác ái: hỗ trợ người nghèo, nạn nhân thiên tai.
Cơ sở tiêu biểu:
Tu viện Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp (Sài Gòn) – trung tâm hành hương lớn.
Học viện Dòng Chúa Cứu Thế (Đà Lạt) – đào tạo tu sĩ.
Các giáo xứ, trung tâm mục vụ trên toàn quốc.
4. Đóng góp cho Giáo hội & xã hội
Văn hóa đức tin: Xuất bản sách đạo đức, phổ biến Kinh Thánh, sáng tác thánh ca.
Giáo dục: Đào tạo hàng ngàn linh mục, tu sĩ.
Xã hội: Thành lập các mái ấm, trung tâm tư vấn, hỗ trợ người nghiện, trẻ em đường phố.
5. Thách thức & triển vọng
Thách thức: Duy trì đời sống tu trì giữa xã hội hiện đại, cân bằng giữa truyền thống và đổi mới.
Triển vọng: Tiếp tục là cầu nối đức tin cho người trẻ, đẩy mạnh hoạt động bác ái trong bối cảnh biến đổi xã hội.
Tài liệu tham khảo:
Sách Lịch sử Dòng Chúa Cứu Thế Việt Nam (Nhà xuất bản Tôn Giáo).
Các bài viết của Đức Hồng Y Phạm Minh Mẫn về linh đạo Dòng.
Kết luận:
Dòng Chúa Cứu Thế Việt Nam, với gần 100 năm hiện diện, không chỉ là một tu hội truyền giáo mà còn là chứng nhân của lòng trung thành với Tin Mừng. Di sản của Dòng – từ những bản dịch Kinh Thánh đến những hy sinh thầm lặng – mãi là nguồn cảm hứng cho các thế hệ Công giáo Việt Nam.
