Kinh Thánh không chỉ là một cuốn sách thiêng liêng mà còn là một bản đồ sống động của lịch sử. Những phép lạ, lời tiên tri và cuộc đời của Chúa Giêsu đều gắn liền với những địa danh có thật. Nhưng điều đáng kinh ngạc là nhiều nơi trong số đó vẫn còn tồn tại đến ngày nay.
Bạn có biết giếng Giacóp nơi Đức Giêsu gặp người phụ nữ Samari không? Thành Capernaum, nơi Ngài rao giảng và chữa lành hay Giêrusalem, nơi tình yêu được đóng đinh và phục sinh. Hôm nay chúng ta sẽ cùng khám phá 18 địa điểm như thế, những nơi không chỉ kể lại quá khứ mà còn thắp sáng đức tin của hiện tại.
Hãy sẵn sàng bước vào hành trình trở về với cội nguồn nơi từng dấu chân Kinh Thánh vẫn còn vang vọng.
Cesarea Maritima
Cesarea Maritima nằm trên bờ biển Địa Trung Hải của Israel, cách Tel Aviv 48 km về phía bắc. Thành phố này do vua Herod Đại đế xây dựng, nay là một công viên khảo cổ quốc gia ấn tượng.
Tại đây, một trong những bằng chứng quan trọng nhất đối với người theo đạo Cơ Đốc đã được phát hiện. Một phiến đá xác nhận sự tồn tại của Pontius Pilate, người đã ra lệnh xử tử Chúa Giêsu. Trong nhiều năm, một số người cho rằng Pontius Pilate có thể không tồn tại hoặc chỉ là nhân vật trong Kinh Thánh. Ông là tổng trấn La Mã đưa ra quyết định cuối cùng về việc đóng đinh Chúa Giêsu. Không có bằng chứng ngoài Kinh Thánh.
Cho đến năm 1961, khi các nhà khảo cổ phát hiện một khối đá vôi trên bề mặt khắc một dòng chữ La-tinh làm rung chuyển nền tảng lịch sử. Bia khắc ghi rõ Pilate tự xưng là tổng trấn, một loại thống đốc trong đế quốc La Mã. Phiến đá này là bằng chứng cụ thể chứng minh câu chuyện về cuộc khổ nạn của Chúa Giêsu diễn ra trong một thời điểm và địa điểm có thật, liên kết Kinh Thánh với lịch sử một cách không thể phủ nhận.
Nhưng Cesarea còn ẩn chứa nhiều bí mật khác. Năm 2024, các nhà khảo cổ tin rằng họ đã tìm thấy các nhà tù nơi tông đồ Phaolô bị giam giữ. Từ đây, ông được gửi đến Rôma để đối mặt với phiên tòa và cuối cùng bị xử tử. Kinh Thánh mô tả khoảnh khắc này: “Ngươi đã kháng cáo lên Caesar, vậy ngươi sẽ đến với Caesar.”
Điều này có nghĩa là Phaolô, với tư cách công dân La Mã, yêu cầu được hoàng đế La Mã xét xử. Ngoài ra, một sự kiện đáng chú ý đối với người Cơ Đốc đã diễn ra tại Cesarea Maritima: lần đầu tiên một người không phải Do Thái được rửa tội. Vào thời đó, nhiều người tin rằng chỉ người Do Thái mới có thể theo Chúa Giêsu. Tuy nhiên, tông đồ Phêrô được Chúa dẫn dắt đến nhà của Coóc-nê-li-ô, một viên đại đội trưởng La Mã.
Tại đó, Phêrô nhận ra điều Chúa dạy: “Chúa đã cho ta thấy rằng không nên gọi ai là ô uế hay không sạch.” Nói cách khác, mọi con người đều quý giá trước Chúa. Cesarea còn chứng kiến sự kiện khác, cái chết của vua Herod Agrippa, người đã giết tông đồ Giacôbê.
Trong một nhà hát vẫn còn tồn tại đến nay, các trò chơi được tổ chức để vinh danh hoàng đế. Theo Kinh Thánh, Herod bị Chúa đánh vì chấp nhận được tôn thờ như thần. Kinh Thánh ghi lại: “Ngay lập tức, một thiên thần của Chúa đánh ông, ông bị sâu bọ ăn và chết.”
Hầm Hezekiah
Phía nam Giêrusalem ngày nay là một trong những công trình kỳ diệu của thế giới cổ đại, hầm Hezekiah.
Điều đáng kinh ngạc là hầm này vẫn tồn tại và nước vẫn chạy qua đá. Vào năm 701 trước Công nguyên (TCN), vua Hezekiah cai trị Giêrusalem khi quân Assyria, đế quốc đáng sợ nhất thời bấy giờ, tiến về thành. Ông biết chỉ còn vài ngày trước khi quân Assyria bao vây. Ông cần nguồn nước ổn định trong thời gian bị vây hãm nên đưa ra quyết định táo bạo.
Kinh Thánh kể rằng vua Hezekiah đã xây hồ chứa và đường dẫn nước vào thành. Hầm này được đục bằng tay, không có công cụ hiện đại, hoàn toàn dưới lòng đất, dài hơn nửa km. Hai nhóm thợ bắt đầu đào từ hai đầu, chỉ dựa vào âm thanh của búa vang vọng qua đá. Năm 1880, các nhà khảo cổ phát hiện một dòng chữ cổ bằng tiếng Do Thái trong hầm ghi lại khoảnh khắc hai đội gặp nhau.
Khi chỉ còn ba cubit, một người nghe thấy tiếng bạn mình gọi, họ suýt thất bại nhưng đã gặp nhau. Hầm có độ dốc cực kỳ nhẹ, chỉ chênh lệch 30 cm từ đầu đến cuối, cho phép nước chảy êm đến tận ngày nay sau 2700 năm. Năm 2023, phương pháp xác định niên đại bằng carbon-14 xác nhận hầm được xây vào năm 700 TCN.
Đúng như Kinh Thánh ghi, nước từ hầm chảy vào hồ Siloam, nơi nhiều thế kỷ sau Chúa Giêsu thực hiện một phép lạ kỳ diệu. Hồ Siloam chứa một bí mật đáng kinh ngạc sẽ được đề cập sau. Lời tiên tri của tiên tri Isaia về hầm này: “Ngươi đã xây một hồ chứa giữa hai bức tường cho nước của hồ cũ.”
Hầm không chỉ cứu Giêrusalem khỏi quân Assyria mà còn là bối cảnh cho một phép lạ của Chúa Giêsu.
Megiddo
Ở phía bắc Israel, ngọn đồi Megiddo là chiến trường tranh chấp khốc liệt nhất của Trung Đông cổ đại. Hơn 25 thành phố bị chôn vùi đã được tìm thấy, là dấu tích của vô số cuộc chiến qua nhiều thế kỷ. Nhưng Megiddo không chỉ là nơi lịch sử, nó còn là bối cảnh của trận chiến cuối cùng trong Kinh Thánh, được gọi là Armageddon (từ “Har Megiddo” trong tiếng Hê-bơ-rơ). Trong sách Khải Huyền, các linh hồn quỷ tụ tập các vua tại Armageddon.
Tại sao Chúa chọn nơi này cho ngày tận thế? Megiddo như cổng vào con đường quan trọng nhất thời cổ đại, con đường biển Via Maris nối Ai Cập và Lưỡng Hà. Ai kiểm soát Megiddo sẽ kiểm soát quân đội và của cải, thống trị thế giới thời đó. Trận chiến được ghi nhận đầu tiên trong lịch sử diễn ra tại đây.
Pharaoh Thutmose III đánh bại người Canaan vào năm 1457 trước Công nguyên. Sau này, vua Giô-si-a của xứ Giu-đa cố ngăn Pharaoh Necho II nhưng thất bại và chết, như Kinh Thánh ghi trong sách Các Vua. Các nhà khảo cổ tìm thấy mũi tên, đồ gốm Ai Cập và con dấu của lính tại đây, xác nhận câu chuyện Kinh Thánh. Năm 2005, một nơi thờ phượng Cơ Đốc được phát hiện với dòng chữ khảm dành cho “Chúa Giêsu Kitô”, là dòng chữ Cơ Đốc cổ nhất được tìm thấy từ thế kỷ thứ ba.
Megiddo không khơi gợi sợ hãi mà thúc đẩy đức tin và hy vọng. Ngày nay, nhiều người hành hương leo lên ngọn đồi này chiêm ngưỡng thung lũng rộng lớn, nơi Tông đồ Gioan hình dung là điểm tụ họp cuối cùng của các đạo quân và vua chúa từ khắp nơi trên thế giới.
Capernaum
Tàn tích Capernaum nằm ở Tel Hum, bờ biển hồ Galilê.
Năm 1894, các tu sĩ dòng Phanxicô xác định nơi này sau khi tìm thấy dòng chữ nhắc đến Capernaum, nơi Chúa Giêsu thực hiện nhiều phép lạ hơn bất kỳ nơi nào khác. Capernaum là trung tâm của cuộc cách mạng tâm linh thay đổi thế giới, là “nhà chính” của Chúa Giêsu trong sứ vụ. Dưới một giáo đường bằng đá cẩm thạch thế kỷ 4, các nhà khảo cổ tìm thấy tàn tích một giáo đường cổ hơn bằng đá đen, nơi Chúa Giêsu giảng dạy:
“Ta là bánh của sự sống,” giải thích rằng chỉ Ngài mang lại sự sống tâm linh đích thực. Các đồng xu và mảnh gốm từ thời Đền thờ thứ hai xác nhận sự tồn tại của nơi này trong thời Chúa Giêsu. Nhiều câu chuyện trong Phúc âm diễn ra tại đây. Chúa Giêsu gọi Ma-thi-ơ, một người thu thuế, chữa lành người bại liệt được thả xuống qua mái nhà và khen ngợi đức tin lớn lao của một viên đại đội trưởng La Mã:
“Tại Israel, chưa thấy ai có đức tin lớn như vậy.” Dưới một nhà thờ bát giác cổ, các nhà khảo cổ phát hiện một ngôi nhà thế kỷ một đơn sơ, giống nhà của ngư dân, với chữ viết cổ đề tên Chúa Giêsu và biểu tượng Cơ Đốc như cá và thánh giá. Đây được cho là nhà của Phêrô, một trong những môn đồ thân cận nhất của Chúa Giêsu.
Ngôi nhà này sau đó trở thành nơi tụ họp của người Cơ Đốc như một nhà thờ nhỏ trong gia đình. Tại đây, Chúa Giêsu chữa lành bà mẹ vợ của Phêrô, dẹp yên cơn bão trên biển và làm sống lại con gái của ông Giai-ru. Capernaum từng sầm uất, kết nối với con đường biển. Nhà sử học Do Thái Josephus ghi nhận thành phố được củng cố tường thành trong cuộc nổi dậy năm 66 CN.
Tuy nhiên, Chúa Giêsu cảnh báo: “Hỡi Capernaum, ngươi sẽ được nâng lên trời sao? Không, ngươi sẽ xuống âm phủ.” Ngài ám chỉ rằng dù nhận được nhiều ánh sáng, phép lạ và lời dạy, thành phố không thay đổi tâm hồn. Năm 749 CN, một trận động đất mạnh phá hủy thành phố, khiến nó bị bỏ hoang hơn 1000 năm. Ngày nay, du khách có thể tham quan công viên khảo cổ Capernaum.
Gần đó, nhà thờ Chính thống giáo 12 Tông đồ tưởng niệm các môn đồ thân cận của Chúa Giêsu. Một nhà thờ mới được xây dựng trên ngôi nhà cổ của Phêrô, nơi khách hành hương có thể cầu nguyện tại chính nơi Chúa Giêsu từng sống cùng các môn đồ.
Hồ Galilê
Hồ Galilê, nay là hồ Kinneret ở phía bắc Israel, là hồ nước ngọt nằm 200 m dưới mực nước biển. Một số khoảnh khắc đáng kinh ngạc trong sứ vụ của Chúa Giêsu diễn ra tại đây.
Ngài gọi các môn đồ đầu tiên, dẹp yên cơn bão và đi bộ trên mặt nước. Tuy nhiên, không có chiếc thuyền đánh cá nào từ thời đó được tìm thấy cho đến năm 1986. Một trận hạn hán khiến mực nước hồ giảm, để lộ gỗ cổ trong bùn. Hai anh em ngư dân phát hiện một con thuyền từ thế kỷ 1, dài 8 m, chở được 15 người, được xác định niên đại khoảng năm 40 CN bằng phương pháp carbon-14. Phát hiện này làm chấn động giới khảo cổ.
Một nhà khảo cổ xác định 16 cảng cổ quanh hồ, cho thấy đây là mạng lưới thương mại nhộn nhịp. Chúa Giêsu tìm thấy các môn đồ đầu tiên Phêrô, Anrê, Giacôbê và Gioan tại đây khi họ bỏ lưới để theo Ngài. “Hãy theo ta, ta sẽ khiến các ngươi trở thành những kẻ đánh lưới người.” Những cơn bão bất ngờ vẫn tấn công hồ Galilê khi gió mạnh từ các ngọn núi xung quanh biến hồ yên bình thành biển sóng dữ.
Điều này giải thích câu chuyện Chúa Giêsu ngủ trên thuyền trong khi các môn đồ lo sợ cho mạng sống. Con thuyền cổ vẫn còn đó, du khách có thể đứng trước nó không chỉ như khách du lịch mà như nhân chứng của một câu chuyện vượt thời gian.
Hồ Siloam
Tại Siloam, gần phần cổ nhất của Giêrusalem, hồ Siloam là nơi Chúa Giêsu thực hiện phép lạ chữa lành người mù bẩm sinh.
Ngài lấy bùn bôi lên mắt người đó và bảo: “Hãy đi rửa ở hồ Siloam.” Khi người ấy rửa, anh ta nhìn thấy lần đầu tiên trong đời. Trong nhiều thế kỷ, khách hành hương tôn kính một hồ nhỏ, tin rằng phép lạ xảy ra tại đó. Nhưng năm 2004, một ống nước bị vỡ đã thay đổi mọi thứ. Trong quá trình sửa chữa, công nhân phát hiện các bậc đá cổ thuộc về hồ Siloam thời Chúa Giêsu.
Hồ hình thang với ba tầng năm bậc, khớp hoàn hảo với mô tả trong Kinh Thánh. Các đồng xu từ thời vua Alexander Jannaeus đến Pontius Pilate và từ cuộc nổi dậy Do Thái năm 66 CN được tìm thấy, xác nhận độ chính xác lịch sử của Phúc âm Gioan. Trong Lễ Lều Tạm, các tư tế xuống các bậc này lấy nước từ suối bằng bình vàng rồi giễu hành lên núi Đền.
Con đường hành hương dài nửa km với đá lát nguyên bản mà Chúa Giêsu từng bước đi vẫn còn dấu vết xe cổ. Các hiện vật như quả cân khắc chữ Do Thái và con dấu “Jerusalem Hodes” (Giêrusalem Thánh) càng khẳng định đây là trung tâm linh của thành phố. Năm 2026, con đường này sẽ mở cho công chúng, cho phép du khách đi từ hồ Siloam đến Bức tường Than khóc, theo bước chân của những người hành hương xưa.
Jericho
Thành phố cổ Jericho, nằm ở Tel es-Sultan, gần thành phố Jericho hiện đại, là thành phố có tường bao cổ nhất thế giới, nằm dưới mực nước biển. Bức tường thành sụp đổ ra ngoài, không phải vào trong như trong một cuộc vây hãm thông thường, khớp với câu chuyện Kinh Thánh về Giô-suê. Chúa ra lệnh cho Giô-suê một kế hoạch bất thường.
Trong sáu ngày, đoàn người giễu hành quanh thành gồm lính, tư tế thổi kèn bằng sừng và Hòm Giao ước ở trung tâm. Ngày thứ bảy, họ đi quanh bảy lần, dân chúng reo hò, tư tế thổi kèn và tường thành sụp đổ. Điều này cho phép người Israel chiếm thành nhanh chóng, không để kẻ thù cướp bóc. Lúa mạch, quý giá thời chiến, không bị cướp mà bị đốt theo lệnh Chúa.
Giô-suê nguyền rủa ai tái xây thành. Nhiều thế kỷ sau, Hi-ên người Bê-tên cố xây lại và mất các con trai, đúng như lời tiên tri. Các sự kiện khác tại Jericho bao gồm phép lạ của Ê-li-sa làm nước đắng thành ngọt, Chúa Giêsu chữa lành người mù Ba-ti-mê và câu chuyện người Sa-ma-ri nhân lành.
Năm 2023, Jericho được UNESCO công nhận là di sản thế giới.
Sodom và Gomorrah
Phía nam Biển Chết, giữa biên giới Israel và Jordan, là một bình nguyên sa mạc đầy muối và tro, được cho là tàn tích của Sodom và Gomorrah, những thành phố tội lỗi nhất trong Kinh Thánh. Chúa trừng phạt chúng bằng lửa và diêm sinh từ trời. Tại Bab edh-Dhra, các nhà khảo cổ tìm thấy lớp tro dày 76 cm, gạch cháy gần như tan chảy và xương bị thiêu hủy ở nhiệt độ trên 1000 độ C. Tương tự tại Numeira.
Một trận động đất đồng thời được ghi nhận, gợi ý một sự kiện hủy diệt dữ dội. Tuy nhiên, năm 2025, một tạp chí khoa học rút lại nghiên cứu này vì niên đại không khớp với Kinh Thánh. Năm 2350 trước Công Nguyên, gần đó, núi Sodom có cột muối được gọi là “vợ của Lót”. Các tiên tri như Isaia, Giê-rê-mi-a và Ezekiel nhắc đến Sodom như lời cảnh báo và Chúa Giêsu nói: “Ngày Con người xuất hiện cũng sẽ như thời của Lót.”
Núi Sinai
Núi Sinai tại Jabal Musa ở bán đảo Sinai, Ai Cập, là nơi Môi-se nhận bảng luật từ Chúa. Kinh Thánh mô tả núi Sinai phủ khói, vì Chúa ngự xuống trong lửa. Một tài liệu Ai Cập cổ từ 2000 TCN nhắc đến tên giống Sinai. Tại đỉnh núi, một hang động được cho là nơi tiên tri Ê-li-a ẩn náu.
Các chữ khắc từ thế kỷ 4 đến 7 CN cho thấy nơi này là điểm hành hương suốt 1600 năm. Tu viện Thánh Catherine, tu viện cổ nhất còn hoạt động, nằm dưới chân núi. Tuy nhiên, không có bằng chứng rõ ràng về trại người Israel tại đây, vì họ là dân du mục, không để lại dấu vết lâu dài. Các chữ khắc sơ khai Sinai từ 1500 đến 1200 TCN cho thấy khu vực có người biết viết vào thời Xuất hành là một gợi ý quan trọng.
Babylon
Tại Iraq, dọc sông Euphrates, tàn tích Babylon là thành phố đáng sợ nhất thời cổ đại. Một Ziggurat 91 m được cho là tháp Ba-bên, biểu tượng của sự kiêu ngạo: “Hãy xây một thành và một tháp chạm đến trời.” Chúa làm rối ngôn ngữ, khiến dự án thất bại và đặt tên là Ba-bên, nghĩa là “sự rối loạn”. Sau này, vua Nê-bu-cát-nết-sa II đưa người Do Thái vào lưu đày từ 597 đến 587 TCN, phá hủy Giêrusalem.
Thi Thiên 137 ghi lại nỗi đau: “Bên sông Babylon, chúng tôi ngồi khóc khi nhớ đến Zion.” Vua Cyrus của Ba Tư chiếm Babylon trong một đêm, cho phép người Do Thái trở về như ghi trên trụ khắc Cyrus được tìm thấy năm 1879. Trong sách Khải Huyền, Babylon là biểu tượng của hệ thống thế giới chống lại Chúa.
Năm 2019, UNESCO công nhận Babylon là di sản thế giới. Năm 2021, công nghệ drone phát hiện 478 hiện vật chôn vùi, tiết lộ thêm lịch sử và bài học về sự kiêu ngạo.
Antioch của Syria
Antioch, nay là Antakya, Thổ Nhĩ Kỳ, là nơi những người theo Chúa Giêsu lần đầu được gọi là Cơ Đốc nhân. Với dân số 500.000 và sự đa dạng văn hóa, Antioch là trung tâm lớn thứ ba của đế quốc La Mã.
Phaolô và Ba-na-ba chọn nơi này làm điểm xuất phát để truyền bá Phúc âm. Cuộc tranh luận giữa Phêrô và Phaolô tại đây xác định rằng đức tin vào Chúa Giêsu đủ để được cứu rỗi, không cần theo luật Do Thái. Antioch cho thấy Cơ Đốc giáo là tôn giáo dành cho mọi dân tộc. Đáng tiếc, năm 2023, hai trận động đất lớn đã phá hủy khu vực, bao gồm hang Phêrô và nhà thờ Antakya, những địa điểm quan trọng của Cơ Đốc giáo.
Đây là một trong những giáo đường cổ nhất thế giới vẫn được sử dụng cho các nghi thức Do Thái. Một số nhà khảo cổ lo ngại rằng các phần chưa được khám phá của Antioch cổ đại có thể chứa giá trị lịch sử và tâm linh quan trọng đã bị chôn vùi hoặc dịch chuyển bởi trận động đất năm 2023. Antioch không chỉ là một chương trong quá khứ, nó là biểu tượng rõ ràng của cách đức tin Cơ Đốc bắt đầu, cởi mở với thế giới, phát triển trong sự đa dạng và mang thông điệp vượt qua mọi ranh giới.
Đảo Pát-mô
Đảo Pát-mô nhỏ bé nằm trên biển Aegean gần Thổ Nhĩ Kỳ, chỉ rộng 34 km² nhưng ẩn chứa một bí mật đặc biệt cho người Cơ Đốc. Đây là nơi tông đồ Gioan, khi đã già và bị lưu đày, nhận được khải tượng gây sốc và tranh cãi nhất trong Kinh Thánh: ngày tận thế. Gioan viết: “Ta, Gioan, anh em của các ngươi, bị đày đến đảo Pát-mô vì lời Chúa.”
Ông không đến Pát-mô để nghỉ ngơi hay cầu nguyện mà bị hoàng đế La Mã lưu đày như hình phạt. Vào thời đó, chính quyền La Mã bắt giữ và đày những người nói điều họ không thích, như các tiên tri hoặc người chống lại ý tưởng của họ. Gioan là một trong số đó. Điều đáng kinh ngạc là ngày nay, du khách có thể thăm hang động nơi theo truyền thuyết Chúa phán với Gioan.
Người ta nói rằng khi Gioan nghe tiếng Chúa như tiếng kèn, một vết nứt xuất hiện trên trần hang. Vết nứt đó vẫn còn nhìn thấy, cũng có một dấu vết trên đá nơi Gioan tựa đầu mệt mỏi. Làm sao biết chuyện này xảy ra tại đó? Irenaeus, người quen biết những người từng ở với Gioan, xác nhận rằng đúng là trên Pát-mô. Hơn nữa, các cuộc khai quật trên đảo tìm thấy hiện vật từ thời Gioan như mảnh gốm La Mã, chữ khắc của chính quyền La Mã và tàn tích đền thờ nữ thần Artemis dưới tu viện hiện tại.
Những phát hiện này xác nhận Pát-mô thực sự có người sinh sống vào thời đó. Những gì Gioan viết trên đảo không chỉ giới hạn trong hang động. Theo thời gian, Cơ Đốc giáo phát triển mạnh mẽ tại đây. Nơi khải tượng diễn ra, một thành trì đức tin quan trọng được thiết lập. Tu viện Thánh Gioan Thần học được thành lập năm 1088.
Tu viện này là di sản thế giới UNESCO, được đánh giá cao vì ý nghĩa lịch sử. Điều gì làm tu viện này đặc biệt? Ngoài các bức tường, thư viện của nó lưu giữ 330 cuốn sách cổ, bao gồm 82 bản từ Tân Ước và hộp sọ của tông đồ Thô-ma, một môn đồ khác của Chúa Giêsu. Dưới tu viện, các cuộc khai quật phát hiện tàn tích từ thời Gioan.
Sàn đền thờ Artemis, gốm La Mã và tàn tích một phòng tập thể dục. Những phát hiện này cho thấy đảo Pát-mô không hề hoang vắng mà đầy sức sống khi Gioan bước đi trên đó.
Hồ Bethesda
Hồ Bethesda nằm trong khu Hồi giáo của Giêrusalem, gần nhà thờ Thánh An-ne. Đây là một di tích khảo cổ mở cửa cho khách hành hương, nơi họ có thể chạm vào những phiến đá chứng kiến một trong những phép lạ đáng kinh ngạc của Chúa Giêsu. Trong nhiều năm, một số người nghi ngờ hồ này có thật, cho rằng hồ năm mái vòm trong Phúc âm Gioan 5 là hư cấu, vì hồ thường chỉ có bốn cạnh. Nhưng năm 1888, điều kỳ diệu xảy ra.
Một kiến trúc sư người Đức đang đào gần đó thì chạm phải vật rắn. Khi tiếp tục khai quật, ông phát hiện hai hồ chữ nhật lớn cạnh nhau, ngăn cách bởi một bức tường, tạo thành mái vòm thứ năm. Phát hiện này xác nhận mô tả trong Kinh Thánh. Phúc âm Gioan kể rằng, tại đây có một người tàn tật suốt 38 năm, không thể đi lại, làm việc hay tự chăm sóc bản thân, sống không hy vọng.
Một ngày, Chúa Giêsu đến hồ, không chú ý đến nước như những người khác mà nhìn thẳng vào người đàn ông. Ngài hỏi một câu sâu sắc: “Con có muốn được chữa lành không?” Người đàn ông không nói có mà đáp: “Thưa ngài, tôi không có ai giúp đưa vào hồ.” Vấn đề lớn nhất của anh không phải bệnh tật mà là sự cô đơn. Chúa Giêsu nói: “Hãy đứng dậy, vác chõng mà đi.”
Ngay tức khắc, 38 năm bại liệt biến mất, người đàn ông đứng dậy, vác chõng và bước đi. Phép lạ đã xảy ra nhưng câu chuyện không dừng lại. Tại sao việc chữa lành lại khiến các lãnh đạo tôn giáo tức giận? Vì phép lạ diễn ra vào ngày Sa-bát, ngày nghỉ theo luật khi một số hoạt động như vác chõng bị cấm.
Họ hỏi người đàn ông ai đã chữa lành nhưng anh không biết. Tin tức lan nhanh, phép lạ này không chỉ là chữa lành mà là một tuyên ngôn thách thức các truyền thống tôn giáo đã mất đi ý nghĩa của lòng trắc ẩn. Khi Chúa Giêsu đối chất với các lãnh đạo, ngài nói ngài làm việc như Cha ngài, kể cả trong ngày Sa-bát. Lời này táo bạo vì ngài tuyên bố bình đẳng với Chúa.
Kinh Thánh ghi: “Vì thế người Do Thái càng muốn giết Ngài, không chỉ vì ngài phá luật Sa-bát mà còn gọi Chúa là Cha, tự xem mình ngang bằng với Chúa.” Nhiều năm sau, một bản thảo cổ từ cuộn đồng Qumran từ thời Chúa Giêsu đề cập đến một nơi gọi là “nhà của hai hồ”, ủng hộ mô tả trong Phúc âm Gioan.
Ngày nay, một phần cột cổ của hồ được trưng bày tại một nhà thờ ở Memphis, Hoa Kỳ như nhân chứng thầm lặng cho những gì đã xảy ra.
Núi Ararat
Trên biên giới Thổ Nhĩ Kỳ và Armenia, núi Ararat, một ngọn núi lửa cao hơn 5000 m, đã ngừng hoạt động hàng nghìn năm. Theo Kinh Thánh, con tàu của Nô-ê dừng lại trên dãy núi Ararat sau trận Đại Hồng Thủy. Sách Sáng Thế ghi: “Tháng bảy, con tàu dừng lại trên núi Ararat.”
Nhưng nếu con tàu ở đó, nó hiện ở đâu? Năm 1949, một bức ảnh từ máy bay không quân Hoa Kỳ cho thấy một hình dạng dài, tối, mắc kẹt trong băng. Bí ẩn hiện đại bắt đầu. Năm 1916, một số phi công Nga báo cáo thấy một con tàu gỗ lớn trên sông băng, khiến nhiều người suy đoán đó là tàu Nô-ê. Nhiều đoàn thám hiểm gồm nhà leo núi, nhà khoa học và tín đồ đã lên núi Ararat, tìm thấy các mảnh gỗ cổ. Nhưng khi kiểm tra niên đại, kết quả không rõ ràng.
Một số mẫu bị hư hại, số khác không thể xác nhận. Công nghệ cải tiến với drone, vệ tinh và radar xuyên đất. Năm 2024, một khảo sát địa chấn phát hiện các khoang rỗng trong núi chưa được khám phá đầy đủ, có thể là bong bóng khí, hang tự nhiên hoặc vật nhân tạo.
Cách núi Ararat 29 km, một ngọn núi có hình dạng giống con tàu dài 150 m với radar phát hiện cấu trúc bên trong. Tuy nhiên, mẫu gỗ chỉ 1200 năm tuổi, quá mới so với thời Nô-ê. Tại chân núi Ararat, Nô-ê xây bàn thờ, thả quạ không trở lại, rồi thả bồ câu mang về cành ô liu. Chúa lập giao ước: “Ta lập giao ước với ngươi, không bao giờ hủy diệt mọi loài bằng hồng thủy nữa.” Một cầu vồng xuất hiện, niêm phong lời hứa.
Có lẽ thông điệp không nằm ở việc tìm gỗ hóa thạch mà ở việc nhớ rằng một người đã xây tàu khi mọi thứ dường như mất hết.
Thành Nineveh
Đối diện Mosul, Iraq ngày nay là tàn tích của Nineveh, một trong những thành phố hùng mạnh và tàn bạo nhất thế giới cổ đại, xây trên hai ngọn đồi Kuyunjik và Nabi Yunus.
Vua San-chê-ríp khoe đã phá 46 thành của Giu-đa với hình khắc trên tường về người bị đâm và đầu bị chặt. Nhưng một ngày, tiên tri Giô-na đến với thông điệp từ Chúa: “Trong 40 ngày, Nineveh sẽ bị hủy diệt.” Lời cảnh báo lan nhanh. Thương nhân bỏ việc, lính bỏ vũ khí và vua rời ngai, mặc áo vải thô, ngồi trong tro để bày tỏ sự ăn năn. Năm 2025, các nhà khảo cổ phát hiện một khắc đá tại cung điện bắc Nineveh, mô tả vua Ashurbanipal trong tư thế khiêm nhường, hiếm thấy trong nghệ thuật Assyria, có thể liên quan đến thông điệp của Giô-na.
Dưới đồi Giô-na, các đường hầm do ISIS đào trái phép để lộ cung điện bí mật của vua Esarhaddon với các bảng ghi cống vật từ Giu-đa, khớp với thời vua Ma-na-se trong Kinh Thánh. Năm 2017, chữ khắc kể về một dịch bệnh gây nhiều cái chết ở Nineveh trước khi Giô-na đến, giải thích sự sợ hãi của dân chúng.
Nhưng sự ăn năn không kéo dài. Một thế kỷ sau, các tiên tri Nahum và Zephaniah tuyên bố phán xét cuối cùng: “Khốn cho thành phố máu!” Năm 612 TCN, người Media và Babylon thiêu rụi Nineveh để lại lớp tro dày. Vua San-chê-ríp bị hai con trai ám sát khi cầu nguyện. Như Kinh Thánh ghi, khi đang thờ thần Nisroch, các con Adrammelech và Sharezer dùng gươm giết ông.
Iraq đề xuất Nineveh làm di sản thế giới. Với drone và công nghệ hiện đại, chúng ta đang khám phá thêm lịch sử, dạy rằng không quyền lực con người nào tồn tại mãi mãi.
Thành Nazareth
Nazareth, cách hồ Galilê 26 km ở phía bắc Israel, là một thành phố 80.000 dân, chủ yếu là người Arab Israel. Nơi đây thay đổi lịch sử khi thiên thần Gabriel báo tin cho Mary: “Ngươi sẽ thụ thai và sinh một con trai, đó là Chúa Giêsu.”
Một thời gian dài, một số người cho rằng Nazareth không tồn tại vào thời đó vì sử gia Josephus và Talmud không nhắc đến. Nhưng năm 2009, gần Vương cung thánh đường Truyền Tin, các nhà khảo cổ tìm thấy một ngôi nhà từ thời Chúa Giêsu cùng bình đá vôi và công cụ nông nghiệp, chứng minh Nazareth có thật. Thành phố nhỏ, chỉ khoảng 50 nhà và 400 dân nên ít được chú ý.
Nathanael từng hỏi: “Nazareth có gì hay ho từ đó?” Từ 2006 đến 2020, dưới tu viện Chị em Nazareth, các nhà khảo cổ tìm thấy một nhà thờ cổ và dưới đó là ngôi nhà có thể là nơi Chúa Giêsu sống thời thơ ấu. Đến thế kỷ bảy, khách hành hương đã tin đây là nhà Ngài. Tại Nazareth, Chúa Giêsu lớn lên, học nghề mộc và đọc lời tiên tri Isaia trong giáo đường, công bố sứ vụ.
Nhưng dân chúng quen biết ngài từ nhỏ không tin: “Chẳng phải đây là con trai Giô-sép sao?” Họ giận dữ kéo ngài ra vách đá nhưng ngài đi qua đám đông và rời đi. Vương cung thánh đường Truyền Tin, hoàn thành năm 1969, cao 55 m, có hang động nơi Mary nhận tin từ Gabriel. Con đường Giêsu dài 64 km từ Nazareth đến Capernaum cho phép du khách đi theo bước chân Ngài.
Đường Thẳng ở Damascus
Tại Damascus, Syria, giữa mê cung đường phố, “Đường Thẳng” giữ nguyên hướng đông tây từ hàng ngàn năm trước. Nơi đây, Sau-lơ, kẻ thù của người Cơ Đốc, gặp ánh sáng rực rỡ từ trời, sáng hơn mặt trời, làm ông ngã ngựa. Một giọng nói vang lên: “Sau-lơ, Sau-lơ, sao ngươi bách hại ta?” Sau-lơ bị mù. Chúa hiện ra với Ananias qua khải tượng, bảo ông tìm Sau-lơ.
Ananias sợ hãi: “Lạy Chúa, tôi nghe nói người này gây hại cho dân Ngài.” Nhưng Chúa khăng khăng: “Hãy đến nhà Judas trên Đường Thẳng tìm Sau-lơ từ Tarsus.” Ananias đặt tay lên Sau-lơ, vảy rơi khỏi mắt ông. Sau-lơ trở thành Phaolô, tông đồ của Chúa. Các bản đồ Byzantine và Pháp năm 1925 xác nhận Đường Thẳng.
Công nghệ cảm biến từ xa cho thấy nó giữ nguyên mô tả trong Kinh Thánh, bất chấp các cải tạo thời Hồi giáo.
Thành Ur
Ở miền Nam Iraq, gần Nasiriyah, là tàn tích Ur, nơi Abraham rời bỏ thành phố giàu có để theo lời Chúa: “Hãy rời đất nước đến vùng đất ta sẽ chỉ.” Ur là trung tâm thờ thần mặt trăng Nanna với tháp bậc thang được vua Nabonidus và Saddam Hussein trùng tu.
Năm 2023, nơi này mở cửa cho du khách, cho phép leo lên tháp, cảm nhận rõ sa mạc và ngắm cảnh từng thấy. Ur có cảng nối Vịnh Ba Tư và các tuyến thương mại đến thung lũng Indus, Magan và Dilmun. Các bảng đất sét cho thấy đây là trung tâm văn hóa và thương mại. Iraq đề xuất Ur làm di sản thế giới.
Mỗi viên đá kể câu chuyện về hành động đức tin đầu tiên khi Abraham bỏ lại tất cả để trở thành tổ phụ của nhiều dân tộc.
Và chính tại những địa danh cổ xưa này, nơi từng bước chân của Chúa Giêsu và các môn đệ đã in dấu, chúng ta không chỉ nhìn thấy lịch sử mà còn được mời gọi cảm nhận một đức tin sống động.
Mỗi viên đá, mỗi di tích là một minh chứng, nhắc nhở rằng lời Chúa đã thực sự vang lên giữa thế giới này, nơi con người thật, đời sống thật. Hy vọng rằng khi chiêm ngắm những chứng tích ấy, bạn sẽ tìm thấy cho mình một bài học về lòng tin, về sự hiện diện của Thiên Chúa trong lịch sử và trong chính cuộc đời mình.
Bạn thấy điều gì đánh động nhất trong hành trình khám phá này? Hãy chia sẻ cảm nhận của bạn ở phần bình luận. Còn chúng ta hãy tiếp tục tìm kiếm dấu vết của Thiên Chúa nơi những điều tưởng chừng rất bình thường trong cuộc sống mỗi ngày.
Mời Cộng Đoàn Thảo luận bài viết này: TẠI ĐÂY
